Η απώλεια του αγαπημένου συνοδοιπόρου και εκδότη μας Γεράσιμου Νοταρά σημάδεψε ανεξίτηλα το τελευταίο εξάμηνο και άφησε την εκδοτική ομάδα του περιοδικού με αισθήματα συγκίνησης αλλά και μεγάλου θαυμασμού για το ήθος και την πορεία ζωής του. Για τον εκλιπόντα εκδότη του, που υπήρξε ένας ξεχωριστός άνθρωπος με υψηλά ιδανικά για τη ζωή, τη δημοκρατία, τον πολιτισμό, το περιοδικό δεν θα μπορούσε παρά να προσκαλέσει την καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Άννα Τσιμπουκλή, μέχρι πρότινος αναπληρώτρια διευθύντρια έκδοσης των ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ και επί χρόνια συνεργάτιδα και καλή φίλη του Γεράσιμου, να γράψει για τη ζωή και το έργο του. Με το κείμενο αυτό, το αφιερωμένο στη μνήμη του, ανοίγει το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας.
Στην τρέχουσα επικαιρότητα τον Δεκέμβριο του 2022 το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά (EMCDDA) και η Ομάδα Pompidou του Συμβουλίου της Ευρώπης συνέταξαν στη Λισαβόνα ένα προγραμματικό σχέδιο για τα έτη 2023-2025 με έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα ως βασικό πυλώνα δράσης στην πολιτική για τις εξαρτήσεις. Βασικές προτεραιότητες του σχεδίου: η προαγωγή βιώσιμων πολιτικών για την απεξάρτηση, η θωράκιση των δημοκρατικών κοινωνιών για την αντιμετώπιση του ζητήματος των εξαρτήσεων και η υπεράσπιση των δικαιωμάτων ανθρώπων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες υψηλού κινδύνου.
Στο πνεύμα των παραπάνω προτεραιοτήτων αυτό το τεύχος των ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ προσφέρει ερευνητικά στοιχεία που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, τόσο με την ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και με τη διάσταση της ευαλωτότητας των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρήσης ουσιών. Η έρευνα των Δημητριάδου και Σορβατζιώτη παρουσιάζει έναν νεότερο στα διεθνή πρακτικά θεσμό, τα Δικαστήρια Θεραπείας Ναρκωτικών, ως θεσμικό πλαίσιο αποτελεσματικότερης διάγνωσης της εξάρτησης και θεραπευτικής φροντίδας για τα άτομα που έχουν εμπλοκή με το νόμο και τις ουσίες. Παράλληλα, η μελέτη τους επιχειρεί να αναδείξει την ανάγκη για την αναθεώρηση της μέχρι σήμερα εκτίμησης της εξάρτησης από το ελληνικό ποινικό σύστημα, ιδίως για όσους και όσες ομολογούν την πράξη τους και επιθυμούν να θεραπευτούν.
Η μελέτη των Παναγιώτου και Πουλόπουλου σχετικά με τη σχέση της μητρότητας με την εξάρτηση, μέσα από τις αφηγήσεις γυναικών που παρακολουθούν προγράμματα απεξάρτησης, διερευνά τον τρόπο με το οποίο αυτές νοηματοδοτούν τη γονεϊκότητα και τη σχέση με το παιδί τους κατά τις διαδοχικές φάσεις της εξάρτησης, της θεραπείας και της επανένταξης. Συγχρόνως, στη μελέτη αναδεικνύονται οι δυσκολίες που βίωσαν οι γυναίκες στο εγγύτερο περιβάλλον τους αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία.
H έρευνα της Μπράνη εστιάζει σε μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρο ευαλωτότητας, αυτήν που αναδεικνύεται από το βίωμα συγγενών οι οποίοι ανέλαβαν τη φροντίδα παιδιών λόγω εξάρτησης των γονιών τους. Η έρευνα παρουσιάζει τις σημαντικές επιπτώσεις της εξάρτησης στην οικογένεια και διαπιστώνει την έλλειψη υποστηρικτικών υποδομών πρόνοιας και θεραπείας απεξάρτησης εστιασμένων στις ανάγκες της οικογένειας.
Tέλος, η μελέτη της Αλεξίου παρουσιάζει το πορτρέτο μιας νεαρής χρήστριας εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως αυτό αναδύεται μέσα από την κριτική ανάλυση της κινηματογραφικής ταινίας Christiane F, η οποία πραγματεύεται τη γυναικεία τοξικομανία σε νεαρή ηλικία και το φαινόμενο της συνεξάρτησης από τον συντροφο, επίσης χρήστη εξαρτησιογόνων ουσιών.
Καλή ανάγνωση!
Ρέμος Αρμάος
Αναπληρωτής Διευθυντής Έκδοσης
