Το τελευταίο διάστημα έχουμε αντιληφθεί μέσα από πλήθος μελετών και ερευνητικών αποτελεσμάτων πρόσφατα δημοσιευμένων σε επιστημονικά περιοδικά, το βαθμό και την έκταση της επίδρασης της πανδημίας COVID-19 στη ζωή των ανθρώπων, και κυρίως των ευάλωτων πληθυσμών, όπως των τοξικοεξαρτημένων. Αυτή η ευαλωτότητα, ως δυναμική έννοια, εξαρτήθηκε, μεταξύ άλλων, από τις πολιτικές υγείας που υιοθετήθηκαν, αντανακλώντας συσχετισμούς δυνάμεων και κοινωνικών προτεραιοτήτων οι οποίες τελικά εφαρμόστηκαν ή επιβλήθηκαν επιτείνοντας την ήδη υπάρχουσα ανισότητα. Ανισότητα που σχετίζεται με το δικαίωμα στη ζωή, στη στέγη, στο ασφαλές περιβάλλον, στη δεύτερη ευκαιρία ή ό,τι άλλο. Τα τοξικοεξαρτημένα άτομα βίωσαν ή βιώνουν συνήθως ανεργία και αστεγία, γεγονός που επιδεινώνει περαιτέρω το βιοτικό τους επίπεδο και δεν συμβάλει στην επίλυση των δυσλειτουργικών σχημάτων, πάνω στα οποία θεμελιώθηκε η εξάρτησή τους από τις ουσίες σε κάποια φάση της ζωή τους. Η αρθρογραφία αυτού του τεύχους επιδιώκει να παρουσιάσει ελληνικά ερευνητικά δεδομένα για αυτά τα ζητήματα, ευελπιστώντας ότι ο αναγνώστης θα εμπλουτίσει τη γνώση του στο πεδίο και ενδεχομένως θα δώσει τις δικές του, ει δυνατόν, απαντήσεις.
Στη μελέτη των Καραμίχου, Τσούνη και Παπακώστα-Γάκη γίνεται μια συστηματική ανασκόπηση στο ζήτημα της πρόληψης της χρήσης ουσιών και ειδικότερα σε σχέση με την αποτίμηση των παρεμβάσεων πρόληψης της χρήσης νόμιμων και παράνομων ουσιών στο σχολείο. Η πλειονότητα των ανασκοπούμενων μελετών αναφέρει σημαντικές βραχυπρόθεσμες επιδράσεις, μικρές αλλά συνεπείς προστατευτικές επιδράσεις ως προς την πρόληψη της χρήσης καπνού, αλκοόλ και παράνομων ναρκωτικών. Η θετική επίδρασή τους ήταν μεγαλύτερη μεταξύ εκείνων των εφήβων που δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία χρήσης ναρκωτικών.
Οι Μπασιούρη και Τσιμπουκλή διερευνούν ποιοτικά μέσα από μια βιογραφική αφηγηματική προσέγγιση, τις δυσμενείς εμπειρίες ζωής κατά την παιδική ηλικία και τη συσχέτισή τους με την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, την κατάχρηση ουσιών και την αστεγία. Η ανάλυση των βιογραφιών ανέδειξε την απώλεια ή την εναλλαγή στέγης ως κεντρικό βίωμα της παιδικής ηλικίας σύμφωνα με τις αφηγήσεις των συμμετεχόντων/ουσών, η οποία προηγήθηκε της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και της κατάχρησης ουσιών. Η τελευταία φαίνεται να προέκυψε μεταγενέστερα ως μια προσπάθεια ανακούφισης και «αυτοθεραπείας».
Τα πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα σε φοιτητές και η σύνδεσή τους με την παθολογική χρήση του διαδικτύου, αποτελούν το αντικείμενο διερεύνησης μιας ποσοτικής μελέτης των Φωτεινού, Ρούσσου και Χαρίλα. Αναδεικνύεται η στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ τους και ειδικότερα μεταξύ του χρόνου ενασχόλησης σε συνδυασμό με τα πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα, δηλαδή με την ύπαρξη δυσλειτουργικών γνωστικών δομών σχετικά με τον εαυτό και τους άλλους στην σχέση τους με το διαδίκτυο.
Τέλος, δυο ενδιαφέρουσες αναφορές των Πέτρου Τρίαντου, που παρουσιάζει συνοπτικά την εξέλιξη της πολιτικής για τα ναρκωτικά τόσο σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στην Ελλάδα, και Φώτη Παναγιωτούνη, σχετικά με προτάσεις εφαρμογής των αθλητικών δραστηριοτήτων και τη συμβολή τους στη θεραπεία των εξαρτήσεων από ψυχοτρόπες ουσίες, συμπληρώνουν την ύλη αυτού του τεύχους μας.
Καλή ανάγνωση!
Ρέμος Αρμάος
Αναπληρωτής Διευθυντής Έκδοσης
