Griffith Edwards* National Addiction Centre, Louisa@addictionjournal.org
Tom Babor University of Connecticut, babor@nso.uchc.edu
Shane Darke University of New South Wales, s.darke@unsw.edu.au
Wayne Hall University of Queensland, w.hall@sph.uq.edu.au
John Marsden National Addiction Centre, John.Marsden@iop.kcl.ac.uk
Peter Miller Deakin University, petermiller.mail@gmail.com
Robert West University College London, robert.west@ucl.ac.uk
Απόδοση στα ελληνικά Γεωργία Χριστοφίλη
DOI: https://doi.org/10.57160/EEBS2598
Το παρόν άρθρο υποστηρίζει ότι η εκτέλεση των ατόμων που καταδικάζονται για διακίνηση ναρκωτικών και άλλες παραβάσεις που σχετίζονται με τα ναρκωτικά είναι μια ποινή, η οποία θα πρέπει να καταργηθεί, καθώς αφενός μεν είναι αναποτελεσματική ως πολιτική και αφετέρου αποτελεί αποτρόπαια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [1]. Το συμπέρασμα που θα παρουσιαστεί είναι αποτέλεσμα σοβαρής διερεύνησης των αντικρουόμενων επιχειρημάτων, με πλήρη σεβασμό στο γεγονός ότι οι διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις ως προς το τι σημαίνει δικαιοσύνη. Το άρθρο αυτό, συνεχίζοντας, υποστηρίζει ότι η διεθνής επιστημονική κοινότητα για τις εξαρτήσεις έχει ευθύνη να προωθήσει τη θέση όσων υποστηρίζουν την κατάργηση της θανατικής ποινής. Η σιωπή δεν μπορεί να αποτελέσει κατάλληλη απάντηση σε τέτοιες συνεχείς και παράλογες δικαστικές «δολοφονίες».
Το πλαίσιο: η διατήρηση της θανατικής ποινής γενικότερα
Γενικά, εάν η θανατική ποινή διαγραφόταν από το νομικό κώδικα όλων των χωρών που εξακολουθούν να εφαρμόζουν την πολιτική διατήρησής της, σταδιακά οι εκτελέσεις για αδικήματα σχετικά με τα ναρκωτικά θα καταργηθούν. Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η επικρατούσα τάση στα περισσότερα μέρη του κόσμου είναι η γενικότερη κατάργηση της θανατικής ποινής. Μία πρόσφατη έκθεση [2] υποστηρίζει ότι από το 2007, συνολικά 135 κράτη έχουν ήδη καταργήσει δια νόμου ή στην πράξη τη θανατική ποινή, ενώ 63 εξακολουθούν να εφαρμόζουν πολιτική διατήρησής της, παρότι μόνο 24 από αυτά εφάρμοσαν τη θανατική ποινή μέσα στο 2007. Στις 18 Δεκεμβρίου 2007, σε μια ιστορική ψηφοφορία στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών [3], 104 χώρες ενέκριναν ψήφισμα που ευνοεί την οικουμενική εκεχειρία στις θανατικές εκτελέσεις (η πρόταση καταψηφίστηκε από 52 χώρες συμπεριλαμβανομένων των Μυανμάρ, Ζιμπάμπουε και Λιβύης, ενώ σε αυτή την ομάδα χωρών ανήκουν επίσης και οι ΗΠΑ). Ωστόσο, οι διεθνείς στατιστικές δεν είναι πλήρως αξιόπιστες: Η Κίνα εμφανίζεται να κατέχει την πρώτη θέση με 470 εκτελέσεις, για οποιοδήποτε λόγο, όπως αναφέρεται για το 2007, όμως είναι πιθανόν ο πραγματικός αριθμός να ανέρχεται σε χιλιάδες.
Τη δεύτερη θέση στη διεθνή κατάταξη έχει το Ιράν (207 το 2007), ενώ ακολουθεί η Σαουδική Αραβία (143), το Πακιστάν (135) και οι ΗΠΑ (42). Το 2007, τουλάχιστον 1252 άνθρωποι εκτελέστηκαν σε σύνολο 24 χωρών [2].
Υπάρχουν 10 χώρες υπέρμαχοι της πολιτικής διατήρησης της θανατικής ποινής στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού ενώ στην Ευρώπη μόνο η Λευκορωσία εξακολουθεί αυτή την πρακτική. Οι εκτελέσεις πραγματοποιούνται με διάφορα μέσα ενώ μπορεί να γίνουν δημόσια ή να προβληθούν από την τηλεόραση. Σε άλλες περιπτώσεις διεξάγονται με τόσο μεγάλη μυστικότητα που οι οικογένειες αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία στον εντοπισμό και την ανάκτηση του σώματος του θανόντος. Επίσημα, οι εκτελέσεις δια λιθοβολισμού έχουν καταργηθεί στο Ιράν, αλλά ενδεχομένως να πραγματοποιούνται ακόμη: το θύμα θάβεται μέχρι τη μέση και ένα πλήθος προμηθεύεται μικρές πέτρες, έτσι ώστε να παραταθεί το βασανιστήριο [4]. Σε ορισμένες χώρες ακόμη και παιδιά μόλις 13 ετών μπορεί να θανατωθούν με δικαστική απόφαση.
Η θανατική ποινή για τη διακίνηση ναρκωτικών: τα επιχειρήματα των υπέρμαχων της πολιτικής διατήρησης
Αρχικά, υπάρχει μια αιτιολόγηση κατά κάποιον τρόπο συμβολικού χαρακτήρα. Η διακίνηση ναρκωτικών είναι ειδεχθής, διαφθείρει τους νέους, αποδιοργανώνει τις παραδοσιακές αξίες, συχνά είναι ξενόφερτη και εξαιρετικά επικερδής για τους εμπόρους. Είναι εμπόριο που μπορεί να ενισχύσει την τρομοκρατία των ναρκωτικών (narcoterrorism) και στη χειρότερη περίπτωση να απειλήσει ακόμη και την ανατροπή του κράτους. Οι έμποροι ναρκωτικών σκοτώνουν τα θύματά τους και με μεγάλη ευκολία θα πυροβολούσαν τα όργανα του νόμου. Έπειτα ακολουθεί το «λογικό επιχείρημα»: οι δύσκολες καταστάσεις χρήζουν λήψης δραστικών μέτρων. Υποστηρίζεται ότι δεν είναι λάθος, όταν το κράτος αποφασίζει να αφαιρέσει μία ζωή για να γλυτώσει πολλές. Η θανατική ποινή θα αποτρέψει τη συμμετοχή σε αυτού του είδους τη δραστηριότητα και θα εμποδίσει την εμπλοκή άλλων σε αυτές, έτσι τουλάχιστον υποστηρίζεται.
Πώς όμως εφαρμόζεται αυτό στην πράξη; Να σας δώσω μερικά παραδείγματα για το που έχει οδηγήσει αυτό. Στη Σιγκαπούρη έχει επιβληθεί υποχρεωτικά η θανατική ποινή για την κατοχή περισσότερων από: 15 γρ. ηρωίνης, 30 γρ. κοκαΐνης, ή 500 γρ κάνναβης [6], ποσότητες οι οποίες σε άλλες περιοχές θεωρούνται ότι προορίζονται για προσωπική χρήση κι όχι για διακίνηση. Άλλες χώρες, στις οποίες ενισχύεται η υποχρεωτική επιβολή θανάτωσης με δικαστική απόφαση, είναι το Μπρουνέι, η Ινδία, το Λάος, η Μαλαισία και η Β.Κορέα [3]. Εντωμεταξύ η Κίνα σημάδεψε την Ημέρα κατά των Ναρκωτικών των Ηνωμένων Εθνών με τη μαζική εκτέλεση 55 εμπόρων ναρκωτικών μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες τον Ιούνιο του 2006 [7]. Το 2008, το Αμερικανικό ναυτικό αναχαίτισε ένα ψαράδικο το οποίο μετέφερε 1,5 τόνους χασίς, έξω από τις ακτές της Υεμένης. Οι Αμερικανοί παρέδωσαν το δωδεκαμελές πλήρωμα ιρανικής καταγωγής στις αρχές της Υεμένης, οι οποίες καταδίκασαν σε θάνατο ένα μέλος του πληρώματος και επέβαλαν 25-ετή κάθειρξης στα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος. Η εισαγγελική αρχή έκανε έφεση στην απόφαση υποστηρίζοντας ότι ήταν πολύ επιεικής και ζητά την καταδίκη σε θάνατο όλων των εμπλεκομένων στην υπόθεση [8]. Είναι πολύ δύσκολο, εάν όχι αδύνατο, να παρουσιάσει κανείς έστω και κατά προσέγγιση τον ετήσιο αριθμό εμπόρων ναρκωτικών που εκτελούνται σε ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο σε κάποιες χώρες αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία των περιπτώσεων θανατικής ποινής και ο αριθμός αυξάνει όλο και περισσότερο.
Το αντεπιχείρημα
Όσοι αντιτίθενται στην εφαρμογή της θανατικής ποινής για τη διακίνηση ναρκωτικών θα παρουσιάσουν τη θέση τους με δύο επιχειρήματα. Καταρχήν, με την παραδοχή ότι δεν υπάρχουν ελεγχόμενα παραδείγματα σύγκρισης, είναι πιθανό να υποστηρίξουν ότι η θανατική ποινή, όπως εφαρμόζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι και, λογικά, δεν πρόκειται να περιμένουμε ότι θα αποτελέσει ποτέ αποτελεσματικό μέσο αποτροπής. Τα παραδείγματα που υπάρχουν σχετικά με τη διακίνηση ναρκωτικών είναι πολλά, παρά τα δρακόντεια μέτρα, για τον πολύ απλό λόγο ότι οι μόνοι που συλλαμβάνονται και εκτελούνται είναι τα ατυχή «βαποράκια» και οι διακινητές, ενώ οι μεγαλέμποροι τυγχάνουν «ανοσίας» όσον αφορά την εκτέλεση και μπορούν να ανοίξουν το δρόμο τους δωροδοκώντας ή πυροβολώντας. Δεν είναι μόνο οι ανεπαρκείς απτές αποδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα της μεθόδου, αλλά και ο μεγάλος όγκος ερευνών, που υποδεικνύουν ότι η πιθανότητα εντοπισμού της παράβασης αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα αποτροπής από ότι η βαρύτητα της ποινής που θα επιβληθεί [9]. Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ αποτελεί ένα τρανταχτό παράδειγμα: αυτό το, ενδεχομένως, φονικό φαινόμενο δεν επιφέρει τη θανατική ποινή, αλλά την αφαίρεση της άδειας οδήγησης σε συνδυασμό με την αυστηρή αστυνόμευση. Στο Αφγανιστάν, οι καλλιεργητές οπίου φαίνεται ότι όχι μόνο δίνουν το 10% των κερδών τους στους Ταλιμπάν, αλλά πληρώνουν ανεπίσημο φόρο 10% στην αστυνομία διασφαλίζοντας έτσι μεγάλο βαθμό ατιμωρησίας και εμπλοκής με τις αρχές [10]. Οι έρευνες γύρω από την πολύπλοκη, αλληλεπιδραστική επιχείρηση του ελέγχου των ναρκωτικών έχουν εξελιχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια [11, 12, 13]. Παρότι, όμως υπάρχουν καλοί ερευνητικοί λόγοι [11] για να αμφισβητήσει κανείς την αποτελεσματικότητα της θανατικής ποινής ως εθνικό μέσο ελέγχου, είναι δύσκολο να εντοπιστεί μια ερευνητική στρατηγική, η οποία θα μπορούσε να διερευνήσει αδιάψευστα αυτό το ζήτημα.
Το δεύτερο επιχείρημα, που πιθανόν υιοθετηθεί από τους υπέρμαχους της κατάργησης της θανατικής ποινής, είναι ότι οι θάνατοι/εκτελέσεις με δικαστική απόφαση για αυτού τους είδους τα εγκλήματα αποτελούν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι τρεις τρέχουσες διεθνείς συμβάσεις για τα ναρκωτικά, τις οποίες προσυπογράφει η πλειοψηφία των χωρών, δεν κάνουν καμία αναφορά στη χρήση της θανατικής ποινής. Εντούτοις, τα μέτρα ασφαλείας των Η.Ε. [5], σε μια δήλωση που έχει στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων που αντιμετωπίζουν τη θανατική ποινή, υπογραμμίζουν ότι «η θανατική ποινή μπορεί να επιβάλλεται μόνο για τα σοβαρότερα εγκλήματα, καθιστώντας σαφές ότι το πεδίο εφαρμογής της δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα εσκεμμένα εγκλήματα με θανατηφόρες ή άλλες εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες» [6]. Η έγκυρη νομική ερμηνεία αυτής της αναφοράς είναι πιθανό [14] να υποστηρίξει την άποψη ότι η θανατική ποινή για τη διακίνηση ναρκωτικών αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -η διακίνηση ναρκωτικών δεν θεωρείται πιο άμεση και αναπόφευκτη αιτία θανάτου από ότι το εμπόριο αυτοκινήτων ή η πώληση καπνού. Εάν όλα τα στοιχεία υπέρ και κατά της αποτελεσματικότητας, της λογικής και της ηθικότητας της θανατικής ποινής για περιπτώσεις διακίνησης ναρκωτικών παρουσιάζονταν σε μια οποιαδήποτε αδιάφθορη κριτική επιτροπή, ποια απόφαση θα ανέμενε κανείς; Αυτό το άρθρο τολμά να υποστηρίξει ότι χωρίς καμία βάσιμη αμφιβολία, η κριτική επιτροπή θα υποστήριζε την κατάργηση της θανατικής ποινής.
Για ποιο λόγο πρέπει να εκφέρουν άποψη οι επιστήμονες σε θέματα εξάρτησης
Φυσικά, η ομόφωνη θέση όλων είναι ότι οι επιστήμονες από το χώρο των εξαρτήσεων με διαφορετικό υπόβαθρο και εμπειρία μπορούν να συμμετέχουν σε αυτήν τη συζήτηση. Κάποιοι, οι περισσότεροι ενδεχομένως, μπορεί να θέλουν να συμμετέχουν στη συζήτηση υποστηρίζοντας την κατάργηση ορμώμενοι από την πεποίθηση ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η σιωπή αποτελεί «ανοχή» / παθητική συνέργεια. Μαζί, οι επιστήμες της εξάρτησης και ο ακαδημαϊκός χώρος έχουν ισχυρή φωνή και άποψη που αξίζει να ακουστεί σε αυτό το ζήτημα. Για αυτό το λόγο, λοιπόν, το περιοδικό Addiction, στέλνει αντίγραφο του συγκεκριμένου άρθρου μαζί με μια συνοδευτική επιστολή σε πολλούς εθνικούς και διεθνείς επαγγελματικούς οργανισμούς καθώς και στους εκδότες των 67 περιοδικών μελών της Διεθνούς Επιτροπής Εκδοτών Περιοδικών για τις Εξαρτήσεις (ISAJE).
Οι αναγνώστες αυτού του περιοδικού που επιθυμούν να εκφράσουν την άποψή τους σε αυτό το ζήτημα θα χρειαστούν την παρακάτω διεύθυνση: Secretary General of the UN: UN Headquarters First Avenue at 46th Street New York, NY 10017, για τον Πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής των Η.Ε. για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών secretariat@incb.org , για τη Γενική Διεύθυνση της ΠΟΥ chaibf@who.int. Θα μας ενδιέφερε εάν θέλατε να στέλνατε και ένα αντίγραφο των μηνυμάτων σας στο περιοδικό Addiction: National Addiction Centre, 4 Windsor Walk, London, UK Louisa@Addictionjournal.org.
Σύγκρουση συμφερόντων
Οι συγγραφείς που υπογράφουν αυτό το άρθρο δεν θεωρούν ότι υπόκεινται σε καμία σύγκρουση συμφερόντων σχετικά με το παρόν. Ως μέλη του προσωπικού του περιοδικού Addiction όλοι έχουν κάνει μια δήλωση σχετικά με τη σύγκρουση συμφερόντων, η οποία αναφέρεται στην ιστοσελίδα του περιοδικού: http://www.addictionjournal.org/ethicalpolicy.asp
* Πρόσωπο επικοινωνίας
Παραπομπές
- Lines R. The Death Penalty for Drug Offences: A Violation of Human Rights Law International Harm Reduction Association; London: 2007
- Amnesty International Report “Death Sentences and Executions in 2007” Amnesty International UK; London: 2008
- Amnesty International Report “The Death Penalty Worldwide: Developments in 2007” Amnesty International UK; London: 2008
- Amnesty International UK “Death Penalty in 2007: Media briefing” Amnesty International UK; London: 2008
- http://www.ihra.net/Assets/456/1/MediaRelease10December2007.pdf (accessed November 2008)
- International Narcotics Control Board 2008 Report of the International Narcotics Control Board 2008, ISBN 978-92-1-148232-4
- http://asiapacific.amnesty.org/apro/aproweb.nsf/pages/adpan_a-p_anti-drug_ASA010032007 (accessed November 2008)
- http://www.kuwaittimes.net/read_news.php?newsid=MTI0ODU1MzI1MQ==( Accessed November 2008)
- Blum A., Cohen J., and Nagin D., Deterrence and Jurisprudence: estimating the effects of criminal sanctions on crime rates New York; National Academy of Science: 1978
- http://www.guardian.co.uk/world/2008/dec/22/drugs-trade-government-corruption-afghanistan (accessed December 2008)
- Caulkins J.P., Sevigny E. How many people does the US incarcerate for drug use, and who are they? Contemporary Drug Problems 2005; 32: 405-428
- Caulkins J.P. The cost-effectiveness of civil remedies: the case of drug control interventions Crime Prevention Studies Lorraine Green Mazerolle and Janice Roehl (eds.) 1998 Vol. 9, pp. 219-237
- Kleiman M.A.R., Against Excess: Drug Policy for Results New York; Basic Books: 1992
- UN Secretary General. Report: Capital punishment and implementation of the safeguards guaranteeing the protection of the rights of those facing the death penalty http://www.un.org/documents/ecosoc/docs/1995/e1995-78.htm
