Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας φιλοξενεί τέσσερα πολύ ενδιαφέροντα άρθρα από Έλληνες ερευνητές του πεδίου της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Το πρώτο άρθρο αφορά τη διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στα ‘τοιχογραφήματα’, στη χρήση ουσιών και στην παραβατική συμπεριφορά. Η μελέτη στηρίζεται σε συνεντεύξεις μεταξύ άλλων με ενεργούς δημιουργούς τοιχογραφημάτων. Τα ευρήματα της υποστηρίζουν ότι το Graffiti μπορεί να συνδέεται με τη χρήση ουσιών στο πλαίσιο της εφηβικής ανάγκης για πειραματισμό ή/και περιστασιακή χρήση κάνναβης και αλκοόλ, κατά βάση μετά τη σχεδίαση. Ωστόσο το συμπέρασμα πως η σχεδίαση Graffiti λειτουργεί ως μέσο αυτοπραγμάτωσης (self- actualization) και αναγνώρισης (recognition) ανέδειξε τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί και ως μέσο πρόληψης της χρήσης και ανάδειξης των ταλέντων που ενυπάρχουν σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες χρήστες με στόχο την εκ νέου κινητοποίηση και επανένταξή τους και με βάση την προσέγγιση των δυνατών σημείων.
Το δεύτερο άρθρο διαπραγματεύεται την αξία της τέχνης στην επανένταξη πρώην χρηστών. Το άρθρο πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί η τέχνη και η τεχνολογία στην εκπαίδευσης πρώην χρηστών με στόχο την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Αξιοποιώντας ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικής παρέμβασης το άρθρο παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο η μουσική και οι Τ.Π.Ε. (Η/Υ & Διαδίκτυο) αποτελούν εργαλεία προσέγγισης και κατανόησης της ποίησης, με στόχο την γνωστική εξέλιξη και την καλλιέργεια της πρωτοβουλίας και της κριτικής σκέψης σε άτομα που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία αξιοποίησε ποιοτικά και ποσοτικά εργαλεία, ανέδειξαν ότι η εκπαιδευτική εμπειρία που αξιοποιεί την τέχνη σε συνδυασμό με την τεχνολογία είναι ιδιαίτερα θετική για τον μετασχηματισμό των αντιλήψεων των εκπαιδευομένων σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο και προτείνει τη διεύρυνση της μεθόδου και σε άλλους πληθυσμούς.
Η τρίτη δημοσίευση σχετίζεται με την αξία των προγραμμάτων πρόληψης στο χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ιδιαίτερη σημασία έχει αυτή η μελέτη καθώς στηρίζεται σε δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από την επαρχία Μυλοποτάμου, μία περιοχή «υψηλού κινδύνου» σε σχέση με τις επιθετικές και παραβατικές μορφές συμπεριφοράς ενηλίκων και ανηλίκων, στην οποία τα προβλήματα συμπεριφοράς στο χώρο του σχολείου είναι εμφανή.
Η μελέτη στηρίζεται σε ένα ποιοτικό μοντέλο ολιστικής προσέγγισης, η επεξεργασία του οποίου αναδεικνύει ότι οι αρνητικές γονεϊκές και σχολικές πρακτικές διαχείρισης των εξωτερικευμένων προβλημάτων συμπεριφοράς των μαθητών εντείνουν τις αντιδραστικές συμπεριφορές. Παράλληλα φαίνεται πως η προκλητική και επιθετική συμπεριφορά των παιδιών συνήθως αφορά συναισθήματα κατάθλιψης και φόβου σε συνδυασμό με συναισθήματα θυμού, οργής, εκδίκησης ή σύγκρουσης και αμφιθυμικά συναισθήματα απέναντι στους σημαντικούς άλλους. Παράλληλα, η μελέτη αναδεικνύει πως η αντίδραση των μαθητών στις πρακτικές διαχείρισης των γονέων είναι συνήθως η μη συμμόρφωση καθώς οι αρνητικές πρακτικές των γονέων εκφράζουν μια στάση μη αποδοχής του γονέα προς το παιδί και μπορεί να συνιστούν «τραυματικές» εμπειρίες επηρεάζοντας αρνητικά τον τρόπο που τα παιδιά σχετίζονται και λειτουργούν στη ζωή τους.
Η μελέτη αναδεικνύει την σημασία που έχει για την πρόληψη της χρήσης και της παραβατικότητας η ενδυνάμωση της σχέσης γονέα-παιδιού, δασκάλου-μαθητή και οικογένειας-σχολείου αλλά και την ανάγκη για εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής και συναισθηματικής αγωγής με στόχο την εκπαίδευση των μαθητών σε ψυχοκοινωνικές δεξιότητες, όπως είναι η διαχείριση συναισθημάτων, η επίλυση συγκρούσεων, η ενσυναίσθηση, η αυτοεκτίμηση, συνεργασία κ.α. και με στόχο την ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών και την πρόληψη της εξέλιξης των συμπτωματικών συμπεριφορών.
Το τέταρτο και τελευταίο άρθρο διαπραγματεύεται ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα που αφορά στη διακοπή της χρήσης ουσιών λόγω γέννας. Το ερώτημα που θέτει η μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Α΄ Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών του Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ, εστιάζει στην ανάγκη των γυναικών για χρήση ουσιών στην περίοδο της εγκυμοσύνης και της γέννας. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν την ανάγκη για διαμόρφωσης κατάλληλων προγραμμάτων πρόληψης στο σχολείο, στην οικογένεια και στην ευρύτερη κοινότητα αλλά και για ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης.
Η έννοια της πρόληψης, της ενδυνάμωσης των σχέσεων, της αξιοποίησης της τέχνης και του street art αλλά και η σημασία της καλλιέργειας της ψυχικής ανθεκτικότητας επανέρχονται και στα τέσσερα άρθρα και εξακολουθούν να εστιάζουν στην ανθρώπινη ανάγκη για μία ζωή επιθυμητή!
Καλή ανάγνωση!
Άννα Τσιμπουκλή
Αν/ρια Διευθύντρια ‘Εκδοσης
