Την άνοιξη του 2005 στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με τον καθηγητή David Deitch, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί του για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών, την απεξάρτηση καθώς και το θεωρητικό μοντέλο και την ιστορία των Θεραπευτικών Κοινοτήτων. Αναφέρθηκε στην προσωπική του εμπειρία από τη μακρόχρονη συνεργασία του με το ΚΕ.Θ.Ε.Α, και μας δόθηκε η ευκαιρία να ακούσουμε κάποιες πληροφορίες για την ιστορία του φορέα καθώς και πως βλέπει την πορεία του μέχρι σήμερα.
Λίγα λόγια για τον David Α. Deitch PhD, είναι Καθηγητής Κλινικής Ψυχιατρικής και Διευθυντής του Center for Criminality and Addiction Research, Training and Application (CCARTA) του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Επίσης είναι Πρόεδρος της Επιτροπής του Δικτύου των Κέντρων Εκπαίδευσης στον τομέα των Εξαρτήσεων (Addiction Training Centers-ATCs) και του Κέντρου Θεραπείας των Εξαρτήσεων (Center for Substance Abuse Treatment – CSAT). Ο Dr. David Α. Deitch απέκτησε την ειδικότητα του στην ψυχολογία το 1975 και στην Κλινική και Κοινωνική ψυχολογία το 1977 από το Ινστιτούτο Wright του Berkeley, California. Από το 1973 μέχρι σήμερα είναι Σύμβουλος σε θέματα Ψυχικής Υγείας, Οργάνωσης και Ανάπτυξης της Κοινότητας και Διευθυντής του Θεραπευτικού και Διοικητικού Συμβουλίου του Pacific Institute, το οποίο ασχολείται με την Εκπαίδευση και τη Συμβουλευτική Θεραπευτών. Το 1977 ήταν Διευθυντής του Τομέα Πρόληψης και Επιθεώρησης των Δραστηριοτήτων Πρόληψης της Χρήσης Ουσιών, στο Λευκό Οίκο. Επίσης διετέλεσε, Αντιπρόεδρος και Κλινικός Διευθυντής στο Θεραπευτικό Πρόγραμμα του Phoenix House της Νέας Υόρκης (1981-86), Γενικός Διευθυντής των «Υπηρεσιών Εξάρτησης» στο Ψυχιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της California (1978-1982) και Βοηθός καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τemple (1967-1969). Οι εμπειρίες του σε Θεραπευτικά Προγράμματα είναι ιδιαίτερα σημαντικές καθώς υπήρξε Διευθυντής και ιδρυτής του Daytop Village Inc. (1964-1968).
Ακολουθεί η συνέντευξη που παρουσιάζουν η Κωνσταντίνα Υφαντή και η Τζίνη Χριστοφίλη
Eξαρτήσεις (Ε): Είναι πραγματικά τιμή μου που σας παίρνω συνέντευξη, το περίμενα με ανυπομονησία και χαίρομαι πολύ γι’αυτό. Η πρώτη μου ερώτηση είναι: «Πως ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τις εξαρτήσεις;»
David Deitch (DD): Δυστυχώς, θα πρέπει να ξεκινήσω αναφέροντας την προσωπική μου εμπλοκή με την εξάρτηση από τις ουσίες. Έτσι, λοιπόν, θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα αυτής της εμπλοκής και της αγωνίας μου να βρω την ταυτότητά μου. Ας δούμε λοιπόν. Καταρχήν πρέπει να πούμε ότι, επειδή έμπλεξα με την εξάρτηση από τις ουσίες σε πολύ νεαρή ηλικία, τα άλλα στάδια ανάπτυξης, δημιουργίας κοινωνικής ταυτότητας και δεξιοτήτων είτε ήταν πολύ σύντομα είτε δεν αναπτύχθηκαν καθόλου. Αντίθετα, αυτό που συνέβη τελικά όσον αφορά στη δημιουργία ταυτότητας ήταν να αναπτυχθούν χαρακτηριστικά σε σχέση με τη χρήση ουσιών και την ανεύρεση των ναρκωτικών. Έτσι, ενώ είχα και άλλα ενδιαφέροντα, στην τέχνη και στις επιστήμες, ιδιαίτερα τις επιστήμες που αφορούσαν την ψυχολογία και την κοινωνιολογία δεν κατάφεραν να αναπτυχθούν. Στάθηκαν καλό σημείο έναρξης, αλλά δεν μπόρεσαν να φτάσουν μέχρι το τέλος. Μου ήταν εύκολο να κάνω το πρώτο βήμα και με τις κοινωνικές επιστήμες και με την ψυχολογία και με το θέατρο και με τις τέχνες, αλλά δεν κατάφερνα να προχωρήσω στη δεύτερη πράξη και να τελειώσω αυτό που ξεκίνησα. Με απασχολούσε πολύ το θέμα της εξάρτησης.
E: Υπήρχαν αυτά πιο πριν;
DD: Η καριέρα μου ήταν πολύ ασταθής και μπερδεμένη, πραγματικά πάρα πολύ. Ένα στοιχείο που μου έσωσε τη ζωή ήταν η ικανότητά μου να διαβάζω. Το ενδιαφέρον μου για το διάβασμα και η ενίσχυση που έπαιρνα σε πνευματικό επίπεδο από αυτό. Κανένας άλλος στην οικογένειά μου και στη γειτονιά μου δεν ασχολούταν με το διάβασμα, αλλά ούτε και με εμένα με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο, ώστε να διευκολυνθεί η πνευματική μου εξέλιξη. Ουσιαστικά, η δική μου ενασχόληση με το διάβασμα ήταν αυτό που με βοήθησε, με ενίσχυσε θετικά και μου αύξησε την περιέργεια. Έτσι, μου βγήκε και το πρώτο μου παρατσούκλι.
E: Το οποίο ήταν;
DD: «Ο καλόγερος». Αυτό προέκυψε, επειδή διάβαζα πάρα πολύ και κάποια φορά η παρέα μου από τη γειτονιά είχαν πάει σινεμά και είδαν μια ταινία με κάτι καλόγερους οι οποίοι περπατούσαν γύρω γύρω στο μοναστήρι και διάβαζαν εδάφια και αποσπάσματα από τη Βίβλο. Έτσι μου «κόλλησαν» αυτό το παρατσούκλι. Το οποίο με ακολούθησε πολύ, πολύ καιρό. Ακόμη και μετά που απέκτησα μια καριέρα ως επαγγελματίας θεραπευτής, πάντα υπήρχε κάποιος που ερχόταν και μου έλεγε «Τι γίνεται καλόγερε;».
E: Τι σας ώθησε στο να ξεκινήσετε τις σπουδές σας αυτό;
DD: Είχα ήδη το ενδιαφέρον να σπουδάσω. Δεν είχα σκεφτεί να ασχοληθώ με τις εξαρτήσεις ωστόσο, μέχρι που βρήκα κάποια σχετικά άρθρα και καθώς αντιμετώπιζα το πρόβλημα της εξάρτησης και σε προσωπικό επίπεδο μου κίνησε την περιέργεια. Ακόμη όμως δεν είχα μια σαφή απάντηση, πώς να το καταφέρω.
E: Αυτό είναι κάτι που ήθελα να σας ρωτήσω, το ότι σας ενδιέφερε το διάβασμα ήταν κάτι το οποίο σας βοήθησε να παραμείνετε μακρυά από τις ουσίες και να ακολουθήσετε μια καριέρα που σας έσωσε τη ζωή;
DD: Έτσι νομίζω. Πιστεύω ότι τελικά μπόρεσα να διατηρήσω την πνευματική μου υγεία και να είμαι δεκτικός σε νέες ιδέες και νέες αντιλήψεις, λόγω αυτής της ευτυχούς συγκυρίας, της πίστης μου και της ιδιαίτερης ‘χημείας’ που με οδήγησε να διαβάζω πολύ, να μαθαίνω και να παίρνω ενίσχυση από αυτό εύκολα. Αυτό που είναι σαφές από τη νεαρή μου ηλικία είναι ότι δεν είχα κάποιον να με βοηθήσει να οργανωθώ. Έτσι ήταν πολύ ευρύ αλλά αρκετά επιφανειακό. Όμως υπήρχαν τουλάχιστον τα θεμέλια, έτσι μπόρεσα αργότερα να στηριχθώ σε αυτά και να εμβαθύνω.
E: Μιλήσατε λοιπόν για το περιβάλλον σας, την οικογένειά σας. Πως ήταν η κατάσταση καθώς μεγαλώνατε; Ο πατέρας σας σάς επηρέασε στις επιλογές σας;
DD: Μεγάλωσα μέσα σε ένα χαοτικό και ανοργάνωτο οικογενειακό περιβάλλον. Ανήκα σε μια οικογένεια της εργατικής τάξης, σε μια κοινωνία υποβαθμισμένη, σε μια γειτονιά μεταναστών, παιδιών και ενηλίκων. Εκεί, δεν ενισχυόταν ιδιαίτερα η αναβολή της ανταμοιβής ή η μακροπρόθεσμη ανταμοιβή. Το περιβάλλον μου έλεγε, «αφού, εάν περιμένεις μπορεί ποτέ να μην πάρεις κανενός είδους ανταμοιβή, γιατί να αναβάλεις κάτι που θέλεις για αργότερα; Πάρε ό,τι μπορείς». Ήταν λοιπόν ένα περιβάλλον παρόρμησης. Ήταν το τυπικό χαοτικό περιβάλλον εγκληματικότητας και παραβατικότητας. Ένα σύστημα που δεν αποτελούσε μέρος της επικρατούσας κουλτούρας. Ήταν μια υπο-κουλτούρα, με πολύ λίγες πιθανότητες να ενταχθεί στην «επικρατούσα κουλτούρα».
E: Σε ποια πόλη;
DD: Στο Σικάγο.
E: Πώς βλέπατε το μέλλον σας τότε; Φανταζόσαστε ποτέ ότι θα γίνετε αυτός που είστε; Φανταστήκατε ποτέ τι θα κάνετε;
DD: Ποτέ, είναι αλήθεια. Με φαντάστηκα πολλές φορές ποιητή, βασανισμένο ποιητή, για να είμαστε πιο ακριβείς.
E: Καλλιτέχνης λοιπόν;
DD: Ναι, καλλιτέχνης ίσως.
E: Πώς τελικά κάποιος καταφέρνει να πετύχει αυτό που πραγματικά τον ενδιαφέρει; Πως το πετύχατε; Αναζητήσατε, ψάξατε πως τα καταφέρατε τελικά με όλες αυτές τις δυσκολίες;
DD: Όπως σας είπα και πριν, η πορεία που ακολούθησα, δεν ήταν μια σαφής, γραμμική εξέλιξη, σταδιακών θετικών επιτευγμάτων που θα οδηγούσαν σε συγκεκριμένο ρόλο. Η πορεία μου δεν καθοδηγούταν από στόχους και δεν υπήρχε κάποιο μακροχρόνιο σχέδιο. Το ζητούμενο ήταν «να βγει η μέρα». Ήδη από την ηλικία 17-18 ετών αντιμετώπιζα πολύ σοβαρά προβλήματα. Τότε είχα τη μοναδική ευκαιρία να έρθω πάλι σε επαφή με τον πατέρα μου, ο οποίος ως τότε ήταν περιστασιακά παρών στη ζωή μου. Το είχα σκάσει από το σπίτι, για να μπορέσω να επιβιώσω, παρότι έτσι οδηγήθηκα σε άλλα προβλήματα. Παρόλο που έμπλεξα με άλλα προβλήματα όμως, το ότι έφυγα από το σπίτι, νομίζω πως με βοήθησε να επιβιώσω μέχρι ένα βαθμό. Μετά όμως μου δόθηκε μια ευκαιρία. Είναι μια πολύπλοκη ιστορία αυτή. Με βρήκε ο πατέρας μου και μου είπε: «Γιατί δεν έρχεσαι να μείνεις μαζί μου;». Όμως, η κατάσταση δεν ήταν απλή, διότι εκείνος είχε μια σύντροφο τότε, η οποία με αντιμετώπιζε ως εισβολή στον προσωπικό τους χώρο. Έτσι, εγώ για να το αντιμετωπίσω αυτό σαν οικογενειακό σύστημα (εάν το σκεφτούμε ως σύστημα), είπα «Αφού είχα μπλέξει με προβλήματα και τώρα τελείωσαν. Γιατί να μη φύγω να πάω στο πανεπιστήμιο;». Και όντως έφυγα, και ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου μέχρι τότε που βρέθηκα σε σταθερό περιβάλλον και στη σχολή. Τα πήγαινα αρκετά καλά και εντόπιζα νέες πηγές και νέες δυνάμεις σε πνευματικό επίπεδο. Όχι μόνο τα πήγαινα καλά σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά ανακάλυψα και πράγματα που με βοήθησαν να σκεφτώ τι θα ήθελα να ακολουθήσω ως καριέρα.
E: Τι σπουδές ακολουθήσατε;
DD: Όλες μου οι σπουδές αφορούσαν τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Στην πραγματικότητα το μόνο μου ενδιαφέρον τότε, ήταν να διδάξω φιλοσοφία, λογοτεχνία και να ανεβάσω θεατρικές παραστάσεις. Δεν θεωρούσα ότι είμαι ιδιαίτερα ικανός, μπορεί να έπαιρνα καλούς βαθμούς, αλλά δεν θεωρούσα ότι μπορούσα να ασχοληθώ με κάποια ανώτερη επιστήμη. Όμως καθώς βίωνα έντονη ψυχολογική αγωνία εκείνη τη χρονική περίοδο της ζωής μου, άρχισε να με ενδιαφέρει πολύ η ψυχολογία. Αργότερα η ψυχολογία έγινε το κυριότερό μου ενδιαφέρον και η σημαντικότερη επιρροή για μένα. Και μάλιστα τότε ήταν κυρίως ενδιαφέρον από κλινικής πλευράς, δεν ήταν ερευνητικό το ενδιαφέρον μου. Ήταν κλινικό ενδιαφέρον για τον εγκέφαλο, για το πώς λειτουργούσε ο εγκέφαλος και για θεραπείες με αλληλεπίδραση. Για να τα συνοψίσω όλα αυτά όμως, η ζωή μου εξακολουθούσε να είναι χαοτική ακόμη και μετά από αυτές τις ανακαλύψεις. Οι επαναλαμβανόμενες υποτροπές στη χρήση ουσιών και στην εγκληματικότητα τότε με έστειλαν φυλακή. Έτσι το 1961-62 πήγα σε ένα μέρος με το όνομα SYNANON αυτό αποτέλεσε ορόσημο στη ζωή μου, για να μπορέσω να δημιουργήσω καινούργια ταυτότητα. Να καταφέρω να μεταβώ από την ταυτότητα του εξαρτημένου, είτε θα ήταν εξαρτημένος ποιητής, ξέρεις ρομαντικός, λίγο τρελός, λίγο παραβάτης, είτε θα ήταν άλλες ρομαντικές εικόνες, όπως αυτή του βασανισμένου συγγραφέα που έχει πολύ ωραία αντιμετώπιση από τον κοινωνικό περίγυρο. Από όλες αυτές τις ρομαντικές εικόνες λοιπόν σε μια νέα ταυτότητα. Φυσικά, όπως σας είπα ήταν πολύ σημαντική στιγμή στη ζωή μου και μου έδωσε τη δυνατότητα μάθω να τελειώνω ό,τι ξεκινάω (αυτό που ανέφερα πριν ότι μπορούσα να κάνω το πρώτο βήμα αλλά όχι το δεύτερο ή το τρίτο), να μπορέσω να δημιουργήσω μια άλλη πιο σταθερή ταυτότητα. Ήταν μια ιδιαίτερη διαδικασία.
Έτσι αρχίζει να δημιουργείται μια νέα ταυτότητα. Είναι η ταυτότητα αυτού που βοηθά, ‘του θεραπευτή’ με μια μοναδική μεθοδολογία. Βρίσκεσαι στη βάση και με το συνδυασμό της ευκαιρίας και της θετικής ενίσχυσης αρχίζει να δημιουργείται επιπλέον ανάπτυξη. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό για μένα τόσο όσον αφορά στο χρόνο όσο και στο μέρος. Μπορώ να πω ότι πήρα εξίσου σημαντικά πράγματα. όταν μπήκα στην κοινότητα SYNANON, όσο και με το ότι μπόρεσα να φύγω πριν το SYNANON με καταπνίξει. Είχα την ευκαιρία να κάνω κάτι επαναστατικό, προσφέροντας όμως ταυτόχρονα κάτι θετικό έτσι είχα πολύ κοινωνική ενίσχυση και το περιβάλλον μου το εκτίμησε. Αυτό με βοήθησε να ξεπεράσω τον αποχωρισμό μου από το SYNANON, γιατί ο χωρισμός μου από την κοινότητα ήταν απότομος. Επέλεξα να μην ακολουθήσω μια οδηγία, μια εντολή. Η οδηγία αυτή ήταν να σταματήσουμε να επικοινωνούμε με τα άτομα που ήταν στο δεύτερο στάδιο της θεραπείας. Στο δεύτερο στάδιο της θεραπείας βρίσκονταν τα άτομα που παλαιότερα έμεναν μέσα και μετά βρήκαν δουλειά εκτός κοινότητας (δεύτερο στάδιο), σαν μεταβατική φάση πριν το στάδιο που θα εργάζονταν εκτός και θα έμεναν εκτός (τρίτο στάδιο). Ήθελαν λοιπόν να καταργήσουν το δεύτερο στάδιο, και να γυρίσουν πίσω ανθρώπους από το τρίτο στάδιο ή να διακόψουν την υποστήριξή τους. Εγώ αρνήθηκα να το κάνω αυτό και έτσι με «αφόρισαν» με το δικό τους τρόπο. Εάν δεν είχα την ευκαιρία να βρίσκομαι μακριά από τον πυρήνα του SYNANON, (νωρίτερα από τους οκτώ ή εννέα μήνες) θα ξεκινούσα ένα άλλο πρόγραμμα 3.000 μίλια μακριά, στο Westport, Connecticut. Δεν ήμουν επικεφαλής τότε, αλλά βρέθηκα σε αυτή τη θέση, επειδή αυτός που ήταν επικεφαλής αρρώστησε. Έτσι επωφελήθηκα από την εμπειρία όλων όσων είχα μάθει ξεκινώντας αλλά και από αυτή τη μεταβατική κατάσταση. Εδώ με βοήθησε και η περιέργεια που είχα σε πνευματικό επίπεδο. Είχα έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ με ανθρώπους εκτός του SYNANON, με ανθρώπους από το Yale, το Harvard και τη Νέα Υόρκη και να τους φέρω στις εγκαταστάσεις μας στο Westport Connecticut. Ήρθα έτσι σε επαφή με απόψεις διαφορετικές από αυτές που κυριαρχούσαν στο SYNANON σχετικά με τη ζωή και έμαθα να σκέφτομαι και να δρω με καινούργιους τρόπους. Τέλος πάντων, αυτή η πλούσια εμπειρία ήταν που πιθανά μου έδωσε τη δύναμη να αντισταθώ στις οδηγίες που μας έδωσε το SYNANON να σταματήσουμε το δεύτερο και το τρίτο στάδιο και να διακοπεί εντελώς η επικοινωνία με τα μέλη σε αυτά τα στάδια, εάν αρνούνταν να επιστρέψουν στη διαβίωση μέσα στο SYNANON. Εν συντομία, το SYNANON είχε αποφασίσει πλέον να μην είναι μια μεταβατική κοινότητα «αλλαγής» αλλά μια δια βίου ουτοπική κοινότητα εναλλακτικού τρόπου ζωής. Έτσι λοιπόν μου είπαν να επιστρέψω στην Καλιφόρνια και με υποβίβασαν από Διευθυντή Μονάδας. Στο Κέντρο Westport ήμουν επικεφαλής και ξαφνικά «βρέθηκα πακέτο» να κοιμάμαι στους κοιτώνες και να ασχολούμαι με τη ‘λάντζα’. Πρέπει, μάλλον, να ομολογήσω ότι υποβιβάστηκα.
E: Πάλι στα χαμηλά;
DD: …πάλι στα χαμηλά και έκανα πάλι όλα αυτά που έχεις να κάνεις όταν υποβιβάζεσαι. Ξανανέβηκα γρήγορα όμως και αναγκάστηκαν να με στείλουν πίσω στο Κονέκτικατ. Τότε λοιπόν με έκαναν υποδιευθυντή του οργανισμού, έτσι μπορούσα να ασχοληθώ με την ανάπτυξη της κοινότητας και ταυτόχρονα να βοηθήσω αυτόν που θα ερχόταν επικεφαλής στο Westport Facility. (Αυτό όμως κράτησε περισσότερο από όσο θα έπρεπε). Επιστρέφω στο Westport, Κονέκτικατ και καλύπτω όλες τις οργανωτικές ανάγκες ως επικεφαλής του κέντρου, μέχρι που παίρνω ακόμη μία ανεξάρτητη απόφαση. Η γυναίκα μου, είχε μείνει στην Καλιφόρνια-SYNANON, την παίρνω στο τηλέφωνο και της λέω: «Γιατί δεν έρχεσαι μαζί μου στο Κονέκτικατ; Να μείνουμε δυο τρεις εβδομάδες εδώ και μετά να προχωρήσουμε στο τρίτο στάδιο; Εξακολουθώ να είμαι επικεφαλής του κέντρου». Το επόμενο όμως που ακολούθησε είναι ένα τηλεφώνημα, όχι από τον ίδιο τον Dederick αλλά, από το βοηθό του που μου είπε: «Μέχρι εδώ ήταν, τελείωσε». Όντως αυτό ήταν. Μου είπαν ότι το να πω στη γυναίκα μου να αποτελέσει μέρος της επανένταξής μου ήταν μια απόφαση που μπορεί να την πάρει μόνο ο Dederick. Έτσι γινόταν. Έτσι, λοιπόν αυτό που έπρεπε να κάνω, κυριολεκτικά, ήταν να πάω στον Ted (επικεφαλής της κοινότητας εκεί ήταν ένας άντρας με το όνομα Ted Dibble) και να του πω: «Ted, πρέπει να με διώξεις». Είπα λοιπόν στον Ted, «Αύριο το πρωί έχω μια ομιλία στο Hartford, Κονέκτικατ και μια σημαντική παρουσίαση στον επικεφαλής των αναστολών, θα πάω και θα τελειώσω τις υποχρεώσεις μου». Πήγα και τελείωσα τις υποχρεώσεις μου ως εκπρόσωπος του SYNANON. Όταν γύρισα ο καημένος ο Ted ήταν αγχωμένος και αβέβαιος και του είπα: «Λοιπόν σύμφωνα με τους κανονισμούς αυτό πρέπει να κάνεις. Ωραία! Θα μου δώσεις 2 δολάρια και θα με πας στο κέντρο του WestPort, Κονέκτικατ». Έτσι ξεκίνησε να δημιουργείται η νέα μου ταυτότητα.
Τώρα βρίσκομαι ξαφνικά χωρίς πόρους, χρήματα, σπίτι, δουλειά κλπ, ήταν λοιπόν μια δύσκολη αρχή. Η Σούζυ με ακολούθησε, δανειστήκαμε κάποια χρήματα από τον πατέρα της και νοικιάσαμε μια μικρή σοφίτα και αποφάσισα να ξεκινήσω (μου δόθηκε η ευκαιρία) να κάνω ομαδική θεραπεία με κάποιον στο New Haven, Connecticut καθώς και με τον Dan Casriel στη Νέα Υόρκη. Έτσι έκανα ομάδες για τον Dan και ομαδική θεραπεία με άλλους. Απόκτησα λοιπόν μια πηγή εισοδήματος και επέστρεψα στο σχολείο, γύρισα στο Πανεπιστήμιο.
E: Σε ποια επιστήμη; Με τι αντικείμενο;
DD: Ασχολούμουν ήδη με την κοινωνική ψυχολογία και αυτό ταίριαζε. Τώρα πρέπει να καταλάβετε ότι όλο αυτό το διάστημα εγώ είμαι σοσιαλιστής, ένα άτομο που θεωρητικά πρόσκειται στην αριστερά. Δεν είναι κάτι όμως που έχω σκεφτεί διεξοδικά. Είναι μια ρομαντική προσκόλληση με την ιδέα της αντίστασης. Αντίσταση κατά της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, της κακοποίησης των κατώτατων κοινωνικών στρωμάτων.
E: Και της ανθρώπινης ύπαρξης.
DD: Ναι, και με τη θεραπεία των μειονοτικών ομάδων. Έτσι κατανοούσα τη σύνδεση με την κοινωνική ψυχολογία, εκείνη την περίοδο. Αργότερα ήρθε σε επαφή μαζί μου ο επικεφαλής μιας ομάδας στο Ανώτατο Δικαστήριο του Μπρούκλυν, που είχαν ξεκινήσει ένα έργο με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ίδρυμα για την Ψυχική Υγεία (National Institute of Mental Health) και το ονόμαζαν DAYTOP. Το πρόγραμμα αφορούσε στη θεραπεία ατόμων που είχαν καταδικαστεί και ήταν σε αναστολή. Εάν το εξετάσουμε από ιστορικής πλευράς, ήταν πολύ σημαντική αυτή η προσπάθεια γιατί ήταν η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε από την πλευρά του νομικού συστήματος η λύση της θεραπείας αντί της φυλάκισης. Ήταν η εφαρμογή μιας πρωτοποριακής μεθόδου και είχαν πρόβλημα να τη σταθεροποιήσουν. Με ρώτησαν λοιπόν, εάν ήθελα να το αναλάβω εγώ. Αυτό έγινε χάρη στον Dan Casriel και τον ψυχολόγο που ασχολούταν με τις αναστολές στο Ανώτατο Δικαστήριο στο Μπρούκλυν, Alex Bassin. Η απάντησή μου ήταν θετική και έτσι αναλαμβάνω αυτό το έργο και ξεκινώ να το χτίζω λίγο λίγο. Το πρώτο λάθος με αυτήν την προσπάθεια ήταν: ότι αφορούσε μόνο άντρες και μάλιστα άντρες που θα πήγαιναν στη φυλακή, για κακουργήματα. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία, την οποία ευχαρίστως να σας πω, όταν θα έχουμε περισσότερο χρόνο.
E: Πως ήταν το ξεκίνημα της καριέρας σας;
DD: Ήταν πολύ ενδιαφέρον! Ξαφνικά βρέθηκα επικεφαλής και είχα ήδη την εμπειρία από το SYNANON, όπως σας περιέγραψα νωρίτερα. Είχα αγωνία να κάνω κάτι διαφορετικό, για να φανεί η διαφορά. Έπρεπε να διαφέρω. Προσπάθησα πολύ να φτιάξω ένα συμβούλιο υπευθύνων, χρειαζόμουν ένα συμβούλιο. Εκείνη την περίοδο έκανα λάθη για τα οποία μετάνιωσα αρκετά χρόνια αργότερα. Ξεκινώ να επεκτείνω τον οργανισμό εκτός του Συστήματος για τις Αναστολές, αλλάζω, λοιπόν όχι το όνομα του προγράμματος, αλλά το ακρωνύμιο. Έτσι το όνομα έγινε Drug Addiction Yields TO Persuasion “DAYTOP” και αυτομάτως, ξεκινήσαμε να ασχολούμαστε με περισσότερους ανθρώπους και όχι μόνο με κατάδικους εγκληματίες. Αρχίσαμε να δεχόμαστε περισσότερους ανθρώπους από όσους μπορούσαμε να αντέξουμε οικονομικά, περισσότερους ανθρώπους από τα κρεβάτια που είχαμε. Αργότερα, ήθελα να προσθέσω και γυναίκες, που είχαν ανάγκη. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να αναζητήσουμε μεγαλύτερη χρηματοδότηση από το κράτος. Ο Μονσινιόρ O’Brien που εργαζόταν στην Κεντρική Διοίκηση της αρχιεπισκοπής της Νέας Υόρκης, γνώριζε το Δήμαρχο της Νέας Υόρκης και μας έφερε σε επαφή μαζί του, για να προσπαθήσουμε να τον πείσουμε να μας δώσει κάποια χρηματοδότηση. Πήραμε, όντως, επιπλέον χρηματοδότηση και καταφέραμε να φτιάξουμε αυτό που αργότερα ονομάστηκε DAYTOP VILLAGE. Έτσι, μπορούσαμε να προσφέρουμε θεραπεία και σε άντρες και σε γυναίκες χωρίς να είναι σε αναστολή. Μετά αρχίσαμε να επεκτεινόμαστε κι άλλο. Από 35 άτομα γίναμε 100, 200, 400 σε διαφορετικές εγκαταστάσεις φυσικά. Αυτό θυμάμαι εγώ. Ήταν πολύ ενδιαφέρον και πολύ κουραστικό. Ήταν ένα περιβάλλον, στο οποίο η διαίσθηση με τη βοήθεια της επιστήμης, οδηγούσε σε πρωτοποριακές, κοινωνικές και χρήσιμες δραστηριότητες. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες ήταν «επαναστατικές» και πάρα πολύ σημαντικές. Μέρος αυτού ήταν και η ευρύτερη κοινωνική κατάσταση. Για να κατανοήσουμε αυτό το κλίμα, πρέπει να σκεφτούμε τον κόσμο όπως ήταν στη δεκαετία του 1960, στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Υπήρχαν πολλές κοινωνικές αλλαγές. Έγιναν πολλές πρωτοποριακές δράσεις, δημιουργήσαμε κάτι που ονομάσαμε «κοινωνική θεραπεία» (“social therapy”). Ήταν η ανάπτυξη της θεραπείας για τον κόσμο. Όλοι, όσοι δούλευαν μαζί μου εκείνη την περίοδο, εκτός από τη δουλειά που έκαναν στο DAYTOP, θα έπρεπε να κάνουν και κάτι για την κοινότητα στην οποία ζούσαν, για τη γειτονιά τους. Θα έπρεπε να κάνουν μια ομάδα στη γειτονιά τους, μια ομάδα για τους ανθρώπους στην πολυκατοικία που έμεναν, κλπ., μπορούσαν, εάν ήθελαν να δουλέψουν με ιατρικά προβλήματα, ή με ζητήματα αυτοπραγμάτωσης, ό,τι ήθελαν. Όσοι συμμετείχαν σε αυτές τις ομάδες, αντί να πληρώνουν με χρήματα για τη θεραπεία, τους ζητούσαμε να προσφέρουν κοινωνικό έργο. Έρχεσαι λοιπόν σε μένα και κάνεις θεραπεία; Ωραία! Τώρα για να το πληρώσεις το αντίτιμο αυτό, δεν θέλω χρήματα, αλλά θέλω να κάνεις κάτι για την κοινότητα στην οποία ζεις. Έτσι, είχαμε ομάδες εθελοντών παντού. Υπήρχαν άνθρωποι που πρόσεχαν παιδιά, υπήρχαν εθελοντές σε οργανισμούς για νέους, υπήρχαν άνθρωποι που φρόντιζαν ψυχικά ασθενείς, υπήρχαν άνθρωποι που απαντούσαν σε τηλέφωνα, διοργάνωναν καλλιτεχνικές δραστηριότητες κλπ. Υπήρχε μια ομάδα καλλιτεχνών, ηθοποιών, οι οποίοι για να ξεπληρώσουν την ομαδική θεραπεία που λάμβαναν από εμάς, έδιναν δωρεάν παραστάσεις για το κοινό.
E: Τι πιστεύετε λοιπόν για το κίνημα των Θ.Κ.; Ποια είναι τα θετικά και ποιοι οι στόχοι αυτού του μοντέλου; Πως εξελίχθηκε;
DD: Ο όρος Θεραπευτική Κοινότητα (Θ.Κ.) έχει διαφορετική έννοια σε διαφορετικές χώρες, σε διαφορετικούς ανθρώπους. Ιδιαίτερα τον καιρό που ξεκίνησαν οι Θ.Κ. να κάνουν αυτό που κάνουν, ήταν το παιδί μιας εποχής, που δεν υπήρχαν άλλες επιτυχημένες παρεμβάσεις, ιδιαίτερα για τους χρήστες ηρωίνης. Το μοντέλο των 12 βημάτων των Ανώνυμων Αλκοολικών δεν έδειχνε να μπορεί να κρατήσει τους χρήστες ηρωίνης, αλλά ούτε είχε ιδιαίτερη επιτυχία με τα περιστατικά αυτά. Αυτό ήταν επίσης αποτέλεσμα της κοινωνικής κατάστασης που επικρατούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη την περίοδο. Υπάρχει ένα άρθρο μου, από την Παγκόσμια Συνάντηση των Θεραπευτικών Κοινοτήτων που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1990, που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά της συνάντησης «Γνῶθι σ’αυτόν» [“Know thyself”]. Μάλιστα πρόσφατα είχα προτείνει στο Διευθυντή του ΚΕ.Θ.Ε.Α. να διαβάσει αυτό το άρθρο γιατί έγραφε κάτι που ήταν λες και το είχαν πάρει από αυτό το άρθρο κατευθείαν, από το άρθρο που έγραψα 15 χρόνια πριν. Αυτό που πρέπει να τονιστεί εδώ εκτός από το άρθρο που έγραψα, είναι ότι ακόμη και τότε οι εξωτερικοί παράγοντες έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Εκτός των συνηθισμένων στην επανάσταση των Θ.Κ. στην Αγγλία είναι ο Maxwell Jones (τι εννοώ με αυτό;), ήταν ένας ψυχίατρος που δούλευε στις υπηρεσίες του βασιλιά. Είναι ψυχίατρος από τη Σκωτία, που εργάζεται σε βρετανικό ίδρυμα. Το Βρετανικό σύστημα στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε τους δικούς του εξέχοντες επιστήμονες. Έτσι, αυτός ήταν «παρείσακτος» σε αυτό το χώρο. Επέλεξε λοιπόν να συνδεθεί με τον αντίποδα αυτής της τάξης τους νοσηλευτές, οι οποίοι πάντα αντιμετωπίζονταν ως υποδεέστεροι, οι γιατροί επικεφαλής και έπονται οι νοσηλευτές. Δημιούργησε στενότερες σχέσεις με τους ασθενείς, διότι ήταν και αυτοί «παρείσακτοι». Το ίδιο συνέβη και με το κίνημα για τις εξαρτήσεις στη Βόρειο Αμερική. Αυτό που έχει σημασία είναι, ότι πραγματοποιήθηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα, επαναστατική προσέγγιση, όταν δεν λειτουργούσε τίποτα άλλο. Σήμερα όμως η κατάσταση είναι διαφορετική. Διαφέρει ο τρόπος χρήσης ουσιών, οι αντιλήψεις της κοινωνίας και η επικράτηση της χρήσης ουσιών, το γεγονός επίσης ότι υπάρχουν άλλα μοντέλα. Δεν υπάρχουν μόνο μοντέλα αυτό-βοήθειας, αλλά και αμοιβαίας βοήθειας καθώς και μοντέλα επαγγελματικής φροντίδας, κάτι που τα παλαιότερα μοντέλα είχαν απορρίψει. Παρά το γεγονός ότι είχε επιβεβαιωθεί στο παρελθόν ότι οι Θ.Κ. έχουν χάσει το ανθρωπιστικό τους στοιχείο ωστόσο, το ΚΕ.Θ.Ε.Α. ωστόσο αποτελεί παράδειγμα κέντρου θεραπείας που έχει διατηρήσει αυτή την ανθρωπιστική διάσταση. Ο φορέας σήμερα αξιοποιεί και την επιστήμη και την ανθρωπιά. Το ΚΕ.Θ.Ε.Α. καλείται να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές απαιτήσεις που μπορεί να περιορίσουν την αποτελεσματικότητά του. Η τάση που επικρατεί είναι η ‘ιατρικοποίηση’ της φροντίδας, ως ένας τρόπος ιδρυματοποίησής και περιορισμού της φροντίδας. Το ΚΕ.Θ.Ε.Α. θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα ίδια διλήμματα: πώς να πραγματοποιήσει τις ίδιες δραστηριότητες με την ίδια ποιότητα, πώς να εμπλέξει τους ανθρώπους να ενταχθούν στα προγράμματα με τον ίδιο τρόπο, η τέχνη της φροντίδας σε όλα τα προγράμματα που υπήρχαν. Θα υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος και το απαραίτητο προσωπικό για να γίνουν αυτά; Μήπως οι κανονισμοί και η γραφειοκρατία μας εγκλωβίσουν σε διαδικασίες διαρκούς αιτιολόγησης για κάθε πελάτη που είχαμε, κάθε μέρα, κάθε ώρα; Μήπως καταλήξουν, λοιπόν, οι σύμβουλοι να ασχολούνται λιγότερο με αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα, δηλαδή να αλληλεπιδρούν με τους πελάτες; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι Θ.Κ. γενικά, πρέπει να εξελιχθούν κι άλλο. Πρέπει να δουν καινούργια πράγματα, να είναι ανοιχτές, πρέπει να εξετάσουν όλες τις πρακτικές που εφαρμόζουν και να βεβαιωθούν ότι υλοποιούν όλες τις σημαντικές διαστάσεις, και δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό ισχύει για όλες τις Θεραπευτικές Κοινότητες. Είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε τι πραγματικά εννοούν οι άνθρωποι, όταν αναφέρονται σε θεραπευτικές κοινότητες, ήταν πολύ καλή η ερώτηση που μου έκανες.
E: Χαίρομαι που σας άρεσε και εσείς μαντέψατε την επόμενή μου ερώτηση, η οποία είναι: «Ποια είναι η εμπειρία σας μέσα από τη συνεργασία σας με το ΚΕ.Θ.Ε.Α.; Μπορείτε να θυμηθείτε περιστατικά από τη συνεργασία σας με το ΚΕ.Θ.Ε.Α., καλές ή και δύσκολες στιγμές που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
DD: Εμπειρίες από τη συνεργασία μου με το ΚΕ.Θ.Ε.Α. που με έχουν εντυπωσιάσει; Αυτή είναι μια ακόμη μακριά και πολύπλοκη ιστορία. Η σχέση μου με το ΚΕ.Θ.Ε.Α. ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν, στα πρώτα χρόνια ίδρυσής του ακόμη. Μετά απομακρύνθηκα για ένα διάστημα, καθώς ένιωθα ότι ο ιδρυτής του φορέα, ο οποίος έκανε εξαιρετική δουλειά, προσπάθησε αργότερα να κάνει τον οργανισμό να εξαρτάται απόλυτα από αυτόν. Πραγματικά η κατάσταση οδηγούταν στο να μην μπορεί κανείς να κάνει κάτι, ανεξάρτητα από τις ικανότητες που διέθετε, χωρίς να έχει δοθεί εντολή από το Διευθυντή. Ήταν όμως πραγματικά πολύ ευφυής, κάποιες από τις καινοτομίες που εισήγαγε ήταν πραγματικά ασυνήθιστες. Ακόμη κι αν τελικά δεν ήταν θετικό για την ωρίμανση και το ‘μεγάλωμα’ του οργανισμού. Έτσι, όταν είδα ότι άρχισε να γίνεται καταστροφικό, απομακρύνθηκα. Αργότερα όμως αυτό που είδα ήταν ότι το ΚΕ.Θ.Ε.Α. υπό την ηγεσία του Δρα.Χαράλαμπου Πουλόπουλου, του σημερινού του Διευθυντή, μπόρεσε να διατηρήσει τη δέσμευσή του με τις αξίες των Θεραπευτικών Κοινοτήτων. Κατάφερε να το πετύχει αυτό παρά τα πολυάριθμα πολιτικά εμπόδια που αντιμετώπισε. Είναι ιδιαίτερα ικανός να επιτρέπει στους ανθρώπους να κάνουν αυτό που μπορούν να κάνουν καλά και να επιτρέπει την εξέλιξη και την ανάπτυξη. Πιστεύω ότι είναι ένας χαρισματικός ηγέτης και θεωρώ πως ο συνδυασμός ανάμεσα στον ίδιο και στην Δρ. Άννα Τσιμπουκλή, Υπεύθυνη Τομέα Εκπαίδευσης ΚΕ.Θ.Ε.Α., δημιουργούν μια εξαιρετική ατμόσφαιρα, αυτό είναι μοναδικό. Το αν θα μπορούσε αυτό να συμβεί εκτός Ελλάδας με την ίδια δεξιοτεχνία και τις ίδιες προθέσεις; Ίσως και να μπορούσε. Αναμφίβολα, όμως αυτό είναι η ελληνική κοινωνία, τουλάχιστον μια πτυχή της ελληνικής κοινωνίας. Είναι επίσης μια πολιτική πτυχή της ελληνικής κοινωνίας, δεν είναι μόνο η πολιτιστική διάσταση της οικογένειας. Αυτό βοήθησε πραγματικά στην υλοποίησή του. Ένα σημαντικό θέμα εδώ, αφορά το εάν ο οργανισμός θα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται και να ευημερεί χωρίς το μοναδικό συνδυασμό που προσφέρουν οι δεξιότητες διοίκησης και ηγεσίας του Δρα.Πουλόπουλου σε συνδυασμό με την Δρα.Τσιμπουκλή. Μόνο ο χρόνος θα μπορέσει να το δείξει αυτό, και πρόκειται για μια πρόκληση για το ιδιαίτερα δεσμευμένο Συμβούλιο του ΚΕ.Θ.Ε.Α.
E: Ποιους θεωρείτε δασκάλους, καθοδηγητές και μέντορές σας στη ζωή;
DD: Νομίζω ότι ωφελήθηκα από όλες μου τις εμπειρίες, από όλες μου τις επαφές, καλές και κακές. Όπως λέει και ο Aaron Nevil “it made me who I am, both the good and the bad” («με έκαναν αυτό που είμαι, τόσο τα καλά όσο και τα κακά»). Εάν αναφέρεστε στη θεραπεία και στις διαταραχές των εξαρτήσεων είχα κάποιες φιλοσοφικές επιρροές αλλά επηρεάστηκα και από τα βιβλία που διάβασα, ιδιαίτερα από τους υπαρξιστές φιλοσόφους και τις αναλύσεις τους, και φυσικά θα πρέπει να αναφερθούμε και στον καλό και κακό Deitch. Επιπλέον, θεωρώ τις προσεγγίσεις του Ethran Ramirez ιδιαίτερα ευφυείς, αν και στο χώρο της τοξικοεξάρτησης δεν αναφέρεται ούτε μνημονεύεται ιδιαίτερα συχνά, όσον αφορά στην ανάπτυξη του θεσμού των Θ.Κ.. Το όνομα αυτής της προσπάθειας των Θ.Κ. δεν υπήρχε στο DAYTOP. Εμείς αναφερόμασταν σε αυτή τη δραστηριότητα ως ανθρωπιστική κοινότητα, ο Ethran Ramirez ήταν ο άνθρωπος που μου πρότεινε τότε να χρησιμοποιήσω μια έκφραση που να έχει εντονότερη χροιά ‘κοινωνικής υγείας’. Ήταν οπαδός του Maxwell Jones. Όταν ο Jones δούλευε στην Ευρώπη και στο Σηάτλ, στην Ουάσινγκτον, ήταν ο πρώτος ‘τσάρος’ στο χώρο της θεραπείας από την τοξικοεξάρτηση, αν και ήταν στην πόλη της Νέας Υόρκης. Είχαμε πολύ στενή σχέση. Εγώ ήμουν Επικεφαλής της Επανένταξης στη Νέα Υόρκη, έτσι αποτέλεσε ορόσημο για μένα. Έπειτα, όσον αφορά την ανάπτυξη και την εξέλιξή μου ήταν ο Jerry Jaffe. Ο Jaffe ήταν και εξακολουθεί να είναι καταπληκτικός μέντορας, πολύ καλός δάσκαλος, μια προσωπικότητα που συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξή μου. Ένας άλλος άνθρωπος που δεν αναφέρεται αρκετά συχνά είναι ο Sidney Cohen, στον οποίο οφείλω μεγάλη ευγνωμοσύνη για την καθοδήγησή που μου πρόσφερε. Ο άνθρωπος αυτός ήταν πρωτοπόρος στην ανάπτυξη την θεραπείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας άνθρωπος ο οποίος πραγματικά έψαχνε το ασυνήθιστο, που ήταν πάντοτε πρόθυμος να πειραματιστεί πέραν των καθιερωμένων. Σημαντική επιρροή για μένα ήταν επίσης ένας άντρας με το όνομα Arnold Mandel, ο οποίος ήταν Πρόεδρος στη Σχολή Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σαν Ντιέγκο όταν πρωτοπήγα εκεί. Σημαντικός μέντορας και πολύ δυνατό μυαλό. Και φυσικά ο Lou Judd, ο οποίος είναι σημαντικός μέντορας. Ένας πολύ πιστός φίλος –πραγματικός φίλος και μέντορας. Ένας άνθρωπος στον οποίο πάντοτε θα είμαι ευγνώμων για τη διαρκή υποστήριξη και ενθάρρυνσή του, καθώς επίσης και για την ευκαιρία που μου έδωσε.
E: Από όλα αυτά τα χρόνια εμπειρίας τι πραγματικά βοηθάει στο να παραμείνει κανείς ‘καθαρός’;
DD: Αυτό είναι πολύ εύκολο Κωνσταντίνα. Εάν αυτά που έχει μάθει κανείς από τη θεραπεία του, τον βοηθούν να αναπτύξει ικανότητες, συμπεριφορικές δεξιότητες και να μπορέσει να πάρει θετική ενίσχυση, εάν του δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες, για να βρει μια κοινωνική ταυτότητα, η οποία θα παρέχει επαρκή υποστήριξη στις περιόδους κρίσης (που πρέπει να συμβούν) τότε αυτό το άτομο θα πετύχει. Φυσικά όλα αυτά είναι πολλά. Έτσι, ας καταλήξουμε κάπου. Εάν λειτουργήσει αυτό και αυτά που μαθαίνει κάποιος του δίνουν θετική ενίσχυση, τότε θα μπορέσει να πετύχει, υπό την προϋπόθεση ότι θα του δοθεί η ευκαιρία για τη δημιουργία ουσιαστικής κοινωνικής ταυτότητας.
Τώρα, ποιο μοντέλο θα μας βοηθήσει να το καταφέρουμε αυτό; Πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι ένα μοντέλο που θα περιλαμβάνει όλους αυτούς τους παράγοντες: τους ψυχοκοινωνικούς και εάν χρειαστεί να πάρει και τη βοήθεια της ιατρικής. Εάν όλα αυτά εφαρμοστούν σε ένα περιβάλλον κατανόησης, έρευνας και πρακτικής (για να μπορέσουμε να μελετήσουμε τη συμπεριφορά), χρειάζονται μια θεραπευτική ατμόσφαιρα και φυσικά χρόνος. Για κάποιους ανθρώπους χρειάζεται και κάποια φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με υπηρεσίες υποστήριξης, μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ανθρώπους να αποκτήσουν πάλι τις φυσιολογικές τους λειτουργίες. Για τους περισσότερους ανθρώπους ωστόσο, τα ζητήματα που αφορούν την καρδιά και το μυαλό, απαιτούν ένα περιβάλλον φροντίδας, μόνο η φαρμακευτική αγωγή δεν αρκεί!
E: Πόσο σημαντική ήταν η προσωπική σας θεραπεία, και πόσο σημαντικό πιστεύετε ότι είναι για ένα θεραπευτή να κάνει προσωπική θεραπεία.
DD: Όλοι οι θεραπευτές που κατά καιρούς είχα στη ζωή μου ήταν χρήσιμοι και αυτό φάνηκε σε διάφορα βήματά μου. Εάν σε κάποιο συγκεκριμένο βήμα αυτό σήμαινε, προσωπική μεταμόρφωση ή ενόραση, δεν ξέρω να σας απαντήσω. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ακόμη και ο λιγότερο αποτελεσματικός θεραπευτής, ακόμη και αυτός που έκανε λάθος, μου έδωσε την ευκαιρία να διερευνήσω και να αντιμετωπίσω τον εαυτό μου. Μπορεί να μην μπόρεσαν εκείνη τη χρονική περίοδο της ζωής μου να την επηρεάσουν, όμως σταδιακά φάνηκαν χρήσιμοι. Έτσι δημιουργώντας την προσωπική μου ιστορία, το ταξίδι στην αυτογνωσία, στην ικανότητα να γνωρίζεις ποιος είσαι και να μπορείς να είσαι ευαίσθητος απέναντι στους φόβους σου, να μπορείς να βρεις τη σύνδεση ανάμεσα στο ποιο είναι το ευαίσθητο σημείο της αντίδρασής σου και πότε μπορείς να φτάσεις σε αυτό το σημείο, να μπορείς να διατηρήσεις καλές διαπροσωπικές σχέσεις σε κάθε επίπεδο, να μπορέσεις να ξαναδομήσεις την προσωπική και επαγγελματική σου ζωή. Μπορεί να είσαι καλός τεχνικός όχι όμως καλός θεραπευτής. Αυτό νομίζω πως είναι το δεύτερο σημαντικό στοιχείο στη ζωή ενός ατόμου, η προσωπική ευαισθησία, η ενόραση, η συνείδηση, όχι μόνο οι τεχνικές προσεγγίσεις…
E: Συμφωνώ μαζί σας.
DD: Τώρα όσον αφορά στην πρόσληψη ατόμων για να δουλέψουν ως θεραπευτές, θα πρέπει να είναι αρκετά έξυπνοι και αρκετά ευαίσθητοι να μπορούν να συνδεθούν με τον άλλο άνθρωπο. Αναμφίβολα χρειάζονται η ενσυναίσθηση και η συμπόνια, η ικανότητα να μοιραστείς αυτά τα συναισθήματα με άλλους και η ικανότητα να λύνεις προβλήματα. Έτσι χρειάζεται ένας βαθμός αμεσότητας, σε συνδυασμό με χαρακτηριστικά ανθρωπιάς, συμπόνιας και ενσυναίσθησης. Νομίζω αυτές είναι βασικές προϋποθέσεις. Χρήσιμο επίσης είναι να μπορείς να προβλέπεις τι προβλήματα θα προκύψουν, κι όχι να περιμένεις απλά τι μπορεί να συμβεί. Και σε σχέση με αυτό χρήσιμη είναι μια φράση που συνήθιζα να χρησιμοποιώ: Η προβολή είναι πολύτιμη!
E: Η τελευταία μου ερώτηση. Είστε συγγραφέας, δάσκαλος, θεραπευτής και έχετε υπάρξει και διευθυντής προγράμματος Από τις προηγούμενες δουλειές με τις οποίες ασχοληθήκατε, ποια σας άρεσε περισσότερο, ποια σας ικανοποιούσε περισσότερο; Και τι θα λέγατε σε ένα νέο θεραπευτή;
DD: Τι μου άρεσε περισσότερο; Νομίζω πως από όλα προτιμώ την ικανότητα να διδάσκω. Μου αρέσει ακόμη η θεραπεία, αλλά παίρνω περισσότερη θετική ενίσχυση από τη διδασκαλία και έτσι είναι σαφές ότι γίνεται εις βάρος της θεραπείας (διαρκούς θεραπείας) με κάποιον άνθρωπο. Συντονίζω μια ομάδα, είναι μια ομάδα επαγγελματιών, και μπορώ να είμαι leader της ομάδας διδάσκοντας ταυτόχρονα. Εάν έκανα ομαδική θεραπεία με μια ομάδα ψυχικά ασθενών ατόμων, δεν θα ήταν σωστό και ηθικό, διότι ταξιδεύω πολύ συχνά. Έτσι αυτό που μου δίνει τη μεγαλύτερη ενίσχυση, είναι η διδασκαλία. Σίγουρα αυτό είναι που με ικανοποιεί περισσότερο στη ζωή μου.
Τώρα, τι θα έλεγα σε ένα νεαρό θεραπευτή; Σίγουρα θα του έλεγα να αναπτύξει την τέχνη του. Ο τρόπος με τον οποίο θα αναπτύξει την τέχνη του θα καθορίσει και το ποιος είναι. Θα του πρότεινα να αναζητήσει εμπειρίες που θα τον βοηθήσουν να μάθει για άλλους πολιτισμούς, για άλλους ανθρώπους. Εννοώ κυριολεκτικά αναζήτησε τη μοναδικότητα, ασχολήσου είκοσι λεπτά κάθε μέρα να κρατήσεις σημειώσεις για σένα, όχι για κάποιον άλλο, γράψε ένα ποίημα, ή δύο εάν μπορείς… και κράτα ημερολόγιο, εγώ το έκανα πολλές, πολλές φορές στη ζωή μου. Εξαρτάται κυρίως από το είδος θεραπείας που εφαρμόζεις. Εάν θέλεις να εξελιχθείς ως ‘μικρός θεραπευτής’, κάνε ό,τι και ένας προπονητής ομάδας μπάσκετ, κατέγραφε τις κινήσεις που ήταν πετυχημένες, όχι μόνο τις κινήσεις που δεν ήταν πετυχημένες. Κινήσεις οι οποίες ήταν καλές, έτσι σιγά σιγά θα αποκτήσεις μια βάση αναφοράς για τον εαυτό σου και τελικά μπορεί και να το εκδόσεις κάποια στιγμή. Αυτό θα έλεγα.
E: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, νομίζω πως έγινα πιο πλούσια μετά από αυτό.
DD: Σας ευχαριστώ πολύ γι’αυτό που είπατε.
Απόδοση στα ελληνικά Τζίνη Χριστοφίλη
ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ τεύχος 9
