Wei Hao, Hanhui Chen, Zhonghua Su
Mental Health Institute, Second Xiangya Hospital, Central South University, RenmninMiddle Road 139#, Changsha, Hunan 410011, China
Email: haow@wpro.who.int
Τίτλος Πρωτοτύπου: “China: Alcohol today”, Addiction, Volume 100, Number 6, June 2005
Μετάφραση: Αλεξάνδρα Τζάλα
Translation Alexandra Tzala
Η Κίνα είναι μια απέραντη χώρα, αποτελεί το 22% του παγκόσμιου πληθυσμού. Κατά τις πρόσφατες δεκαετίες έχει υπάρξει σε αυτή τη χώρα ένδειξη μιας εντυπωσιακής αύξησης στην κατανάλωση αλκοόλ και στα προβλήματα σχετικά με το αλκοόλ με ενδεχόμενο μεγάλο αντίκτυπο στην υγεία.
Ιστορία και κουλτούρα της κατανάλωσης αλκοόλ
Η Κϊνα είναι από τις παλαιότερες χώρες στον κόσμο στις οποίες παρασκευάζονταν αλκοόλ, στην Κίνα υπάρχουν πολλοί θρύλοι και μύθοι, οι οποίοι επικεντρώνονται σε αυτό το θέμα. Η έρευνα δείχνει ότι, η προέλευση του αλκοόλ στην Κίνα χρονολογείται από την περίοδο του Shen Nong στη Νεολιθική Εποχή (περίπου πριν από 7000 χρόνια). Ο θρύλος λέει επίσης ότι, ο Du Kang, που έζησε κατά τη δυναστεία των Xia (2100 π.Χ.-1600 π.Χ.), εφηύρε το αλκοόλ. Σήμερα κάποιοι Κινέζοι ακόμη χρησιμοποιούν το όνομά του για να υποδηλώσουν το αλκοόλ. Βασισμένα σε επιγραφές μαντείων από τα τέλη της δυναστείας Shang (1200-1046 π.Χ.), τα πρώτα κείμενα από την Κίνα διακρίνουν τουλάχιστον τρία είδη ποτού: το chang,ένα κρασί από βότανα, το li, πιθανόν ένα μη αλκοολούχο ρόφημα ή ποτό από ρύζι ή κεχρί, και το Jiu, ένα ποτό από ρύζι ή κεχρί σε πλήρη ζύμωση, με περιεκτικότητα σε αλκοόλ περίπου 10-15% (McGovern et al. 2004). Κατά τη διάρκεια της περιόδου της Xia-Shang Εποχής (1700 π.Χ.), η εφεύρεση της μαγιάς του αλκοόλ συντέλεσε στη βελτίωση της ποιότητας. Με την εξέλιξη των τεχνικών αποθήκευσης, παρήχθησαν στην Κίνα πολλές φημισμένες μάρκες αλκοόλ, όπως το Moutai (135 π.Χ.).
Ωστόσο, έρευνες που πρόσφατα δημοσιεύθηκαν δείχνουν ότι, οι Κινέζοι κατανάλωναν ροφήματα που είχαν υποστεί ζύμωση, πιθανόν κρασί, περίπου όσο 9000 χρόνια πριν. Μια μελέτη, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονες τεχνικές ανάλυσης κεραμικών (από το Jiahu, περιοχή Henan), που χρονολογούνται περίπου το 7000 π.Χ., δείχνει χημικά στοιχεία τα οποία ταιριάζουν με υπολείμματα ρυζιού και κρασιού από ρύζι, κρασιού από σταφύλι, ταννίνες σταφυλιών καθώς και άλλων αρχαίων και σύγχρονων βοτάνων. Η πιο ακριβής ερμηνεία των δεδομένων αυτών είναι ότι, τα αγγεία από την περιοχή του Jiahu περιείχαν επεξεργασμένα ροφήματα από ρύζι, μέλι και φρούτα (McGovern et al. 2004).
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι το πιο πρώιμο χάλκινο αποστακτήριο στην Κίνα χτίστηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας του Ανατολικού Han (25-220 μ.Χ.), αλλά επίσημα αρχεία που αναφέρουν τεχνικές απόσταξης οινοπνευματώδων ποτών παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της δυναστείας Yuan (1206-1368 μ.Χ.) (Xu 2004). Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, η μπύρα, το μπράντι, το ουίσκι και η βότκα εισάγονται στην Κίνα (Hao &Young 2000; Cochrane et al. 2003).
Η Κίνα είναι γνωστή ως μια χώρα στη οποία το αλκοόλ αποτελεί μια σημαντική πτυχή του πολιτισμού. Οι Κινέζοι έχουν επανειλημμένως θεωρήσει το αλκοόλ ως την αναπαράσταση της χαράς και της ενσάρκωσης των καλών οιωνών. Το αλκοόλ παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική. Έχει επίσης συσχετιστεί με τις τέχνες και την ποίηση: ο διάσημος Κινέζος ποιητής Li Bai είναι γνωστός ως ο ‘Άγιος του αλκοόλ’. Ταυτόχρονα, οι Κινέζοι θεωρούν το αλκοόλ ως μια από τις ‘Τέσσερις ακολασίες’ ή καταστροφές. Αυτή η διττή όψη του αλκοόλ αντικατοπτρίζεται στην ιστορία της Κίνας.
Η κατανάλωση ποτού είναι κοινωνικά αποδεκτή και παίζει σημαντικό ρόλο στα σημαντικότερα γεγονότα της καθημερινής ζωής, όπως στο Φεστιβάλ της Πρωτοχρονιάς, σε τελετές γάμου, σε πάρτυ γενεθλίων και άλλες εκδηλώσεις. Η τελετουργική κατανάλωση σε ειδικές περιστάσεις, όπως η τελετή της ευχαριστίας στο Θεό, στους προγόνους, στον ουρανό και στη γη, εξακολουθεί να διατηρείται σε κάποιες περιοχές. Ενώ αναρίθμητα έθιμα διατηρούνται, υπάρχουν ωστόσο αξιοπρόσεχτες αλλαγές στη συμπεριφορά των όσων πίνουν. Ο κινέζικος επιχειρηματικός κόσμος γίνεται υψηλά ανταγωνιστικός και η κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται πλέον απαραίτητη για την επιτυχία. Το να πίνεις θεωρείται ότι χαλαρώνει την ένταση και διευκολύνει την κοινωνική συναλλαγή μεταξύ των Κινέζων επιχειρηματιών. Επιπλέον, το αλκοόλ πιστεύεται ότι, βοηθά στη διατήρηση των καλών σχέσεων ανάμεσα σε επόπτες και εργαζομένους καθώς και ανάμεσα στους συναδέλφους (Cochrane et al. 2003; Hao & Young 200). Γενικά, οι άνθρωποι στο Βορρά τείνουν να έχουν πιο βαριές συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ από όσους βρίσκονται στα νότια της Κίνας.
Η πολιτισμική παράδοση της Κίνας ενθαρρύνει την κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ και αποθαρρύνει τη μοναχική κατανάλωση. Παρά το έθιμο της πρόποσης (το να παρακινείς κάποιον να πιει και να τον αναγκάζεις σαν να πρόκειται για τιμωρία στο συμπόσιο) καθώς και το παιχνίδι του ποτού, που είναι γνωστό ως « το στοίχημα», οι Κινέζοι πότες τείνουν να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους να μην πίνουν τόσο πολύ όταν βρίσκονται με φίλους. Το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής κατανάλωσης αλκοόλ λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια των γευμάτων (Hao & Young 2000).
Η νεότερη κινέζικη λογοτεχνία περιλαμβάνει πολλές αναφορές για τον έλεγχο του αλκοόλ. Οι δυναστείες λέγεται ότι, έπεσαν ως αποτέλεσμα της κατάχρησης αλκοόλ από τους βασιλείς. Τα ιστορικά αρχεία υποδηλώνουν ξεκάθαρα ότι, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, οι κυβερνήσεις είχαν επίγνωση των προβλημάτων που σχετίζονταν με το αλκοόλ και χρησιμοποιούσαν πολιτικές τακτικές για να εμποδίσουν αυτά τα προβλήματα και για να αυξήσουν τα κρατικά εισοδήματα. Για παράδειγμα, ο Αυτοκράτορας Yu (2205-2198 π.Χ.) επέβαλε φόρο στο αλκοόλ για να μειώσει την κατανάλωση, ενώ κατά τη διάρκεια της δυναστείας του Han (220-206 π.Χ.) μια σειρά από νόμους θεσπίστηκε για να ελέγξει την κατανάλωση. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Wei (220-246 μ.Χ.), η καταπάτηση του δικαιώματος της κυβέρνησης να έχει το μονοπώλιο του αλκοόλ, τιμωρούνταν με θάνατο. Ήταν ένα μέτρο που, ως κάποιο βαθμό, στόχευε και στο να μειώσει τα προβλήματα από τη χρήση του αλκοόλ στη δημόσια υγεία.
Είδη και κατανάλωση αλκοολούχων ποτών
Στη σύγχρονη Κίνα καταναλώνεται μια ποικιλία αλκοολούχων ποτών (Πίνακας 1). Αυτό περιλαμβάνει ‘δυνατό’ αποσταγμένο οινοπνευματώδες ποτό (περίπου 54% V/V αιθανόλη), ‘λιγότερο δυνατό’ οινοπνευματώδες ποτό (περίπου 32-44% περιεκτικότητα αιθανόλης), το κρασί και το κίτρινο κρασί από ρύζι (12-18% περιεκτικότητα αιθανόλης) και τη μπύρα (4-6% περιεκτικότητα αιθανόλης). Το κρασί από ρύζι παράγεται από ρύζι ή κεχρί, με περιεκτικότητα αιθανόλης συνήθως σε ποσοστό 15-16%. Επιπρόσθετα, το ιαματικό οινοπνευματώδες ποτό παρασκευάζεται περιέχοντας παραδοσιακά βότανα και χρησιμοποιείται για να βελτιώσει τη γενική υγεία και για να κουράρει μια ποικιλία από ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της αρθρίτιδας και των σεξουαλικών δυσλειτουργιών, όπως η ανικανότητα (Hao & Young 2000).
Πίνακας 1. Εθνική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στην Κίνα (σε εκατομμύρια τόνους)
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κίνας (2003).
Το ποσοστό των αλκοολούχων ποτών, που παράγονται και καταναλώνονται στην Κίνα, αυξάνεται σταθερά. Η Κίνα είναι τώρα η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου στην παραγωγή μπύρας (World Drink Trends 1996; Hao & Young 2000). Το 2001, οι πωλήσεις μπύρας ανήλθαν στο 73,1% των συνολικών πωλήσεων αλκοολούχων ποτών στην Κίνα, με τα οινοπνευματώδη στο 26%. Παρόλα αυτά, τα οινοπνευματώδη εξακολουθούν να αποτελούν τη μεγαλύτερη κατανάλωση στα αλκοολούχα ποτά με περιεκτικότητα αιθανόλης τέσσερις φορές πάνω στο ποσοστό που καταναλώνεται ως οινοπνευματώδες παρά ως μπύρα (Στατιστική Υπηρεσία Κίνας 2003). Το κρασί, ειδικότερα το κόκκινο κρασί, γίνεται πιο δημοφιλές, λόγω των υποτιθέμενων ευεργετικών επιδράσεων στην υγεία. Η φορολογία στα εισαγόμενα οινοπνευματώδη (μπράντι και ουίσκι) μειώθηκε το 1995 από τα 150% στα 80% και ο όγκος των πωλήσεων διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, όμως η κατανάλωση αυτών των εισαγόμενων ποτών είναι περιορισμένη.
Μία έρευνα, την οποία χρηματοδότησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2001(WHO) στην Κίνα, με 24.992 συμμετέχοντες (άνδρες 56%, γυναίκες 44%, μέση ηλικία 40.1±15.6), έδειξε μια ετήσια κατανάλωση αιθανόλης της τάξης των 4.5 λίτρων σε ενήλικες ηλικίας 15 ετών και άνω (Hao et al. 2003). Σε αυτή την έρευνα, η δειγματοληψία έλαβε χώρα σε πέντε μέρη, στις πόλεις: Chengdu (CD) και στην παρακείμενη αγροτική περιοχή της επαρχίας Sichuan, Yanji (YJ) και στην παρακείμενη αγροτική περιοχή της επαρχίας Jilin, Fuyang (FY) και στην παρακείμενη αγροτική περιοχή της επαρχίας Anhui, Jinan (JN) και στην παρακείμενη περιοχή της επαρχίας Shandong και Hengyang (HY) και στην παρακείμενη αγροτική περιοχή της επαρχίας Hunan. Σε στις προαναφερθείσες περιοχές, τα οικοδομικά τετράγωνα στις πόλεις και τα χωριά στις αγροτικές περιοχές, επιλέχθηκαν με πιθανότητα αναλογική ως προς το μέγεθος των πρωτογενών μονάδων, οι οποίες επιλέχθηκαν τυχαία (Hao et al. 2003).
Βασισμένοι στα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 1970 η κατά κεφαλή κατανάλωση αλκοόλ για τους ενήλικες στην Κίνα ήταν 1.03 λίτρα ενώ το 1996 ανήλθε έφτασε τα 5.17 λίτρα (WHO 1999). Αυτή η τιμή ήταν ακόμη χαμηλή σε σχέση με τις άλλες εκβιομηχανισμένες χώρες. Συγκριτικά, , η κατά κεφαλή κατανάλωση αλκοόλ στην Ευρώπη το 2001 ήταν 8.6 λίτρα (WHO 2001). Η ανάλυση αυτών των τιμών είναι δύσκολη. Το 70-80% του πληθυσμού της Κίνας κατοικεί σε αγροτικές περιοχές και ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ζει σε συνθήκες φρώχειας. Η δυνατότητά τους να αγοράσουν αλκοόλ είναι περιορισμένη. Στην αναφορά του Hao και των συνεργατών του (2003), η εκτίμηση της κατανάλωσης των μη καταγεγραμμένων αλκοολούχων ποτών ανά τρίμηνο (κυρίως αυτών που παρασκευάζονται στο σπίτι καθώς επίσης και των νοθευμένων αλκοολούχων ποτών, δηλαδή των παράνομων αλκοολούχων ποτών που παράγουν ασυνείδητοι έμποροι και τά εμπορεύονται ως φημισμένες μάρκες) ήταν το 7.1% μεταξύ όλων των αποκριθέντων. Επίσης, αναφέρθηκε ως πιο συχνή μορφή μη καταγεγραμμένων αλκοολούχων ποτών το κρασί από ρύζι και το κρασί από μη αποφλοιωμένο ρύζι. Η ποσοστιαία αναλογία των μη καταγεγραμμένων αλκοολούχων ποτών ερμηνεύει το 14.9% της συνολικής κατανάλωσης αλκοόλ και, αναφορικά με τις πόλεις CD και HY και τις περιφέρειές τους (στις νότιες περιοχές της χώρας), το 25.5% και το 29.9% αντίστοιχα, ενώ οι άλλες τρεις τοποθεσίες παρουσίαζαν λιγότερο από 1% η καθεμία.
Είναι πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για το πότε η κατανάλωση του αλκοόλ στην Κίνα μπορεί να φτάσει σε κορύφωση και πού θα γίνει αυτή η κορύφωση. Για τέτοιες προβλέψεις πρέπει να ληφθούν υπόψη οι βιολογικοί, πολιτιστικοί και οικονομικοί παράγοντες. Πάνω από το 10% των Κινέζων εκτιμάται ότι, αντιδρά με ‘αστραποβόλα’ αντίδραση σε μικρές ποσότητες αλκοόλ, λόγω της διαφορετικής εκδοχής του ενζύμου της αλδεΰδικής αφυδρογενάσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό στην κατανάλωση αλκοόλ από κάποιους Κινέζους. Παρόλα αυτά, οι Κορεάτες και οι Γιαπωνέζοι, οι οποίοι έχουν ένα παρόμοιο ταμπεραμέντο με τους Κινέζους, όντως πίνουν πολύ αλκοόλ (WHO 1999). Είναι οι κοινωνικοί και οι πολιτισμικοί παράγοντες που καθορίζουν το επίπεδο κατανάλωσης του αλκοόλ. Υπάρχουν κάποιοι κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που μπορεί να ενθαρρύνουν τον μετριασμό της κατανάλωσης αλκοόλ στην Κίνα. Οι παραδοσιακές κινέζικες αξίες και φιλοσοφίες δίνουν έμφαση στο ‘μέτρο’ και στην ‘ηθική χρήση του’. Οι Κινέζοι παραδοσιακά πίνουν αλκοόλ μόνο όταν τρώνε και είναι ενάντιοι στη μοναχική χρήση του. Και οι κακές οικονομικές συνθήκες περιορίζουν τη χρήση αλκοόλ σε κάποιων ανθρώπων. Παρόλα αυτά, καθώς η Κίνα συνεχίζει να ανοίγεται στη Δύση και να γίνεται πλουσιότερη και έτσι, θα δοκιμαστούν σφοδρά αυτοί οι οικονομικοί και παραδοσιακοί πολιτισμικοί περιορισμοί απέναντι στην κατάχρηση αλκοόλ. Η συνεχής αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ στην Κίνα είναι αναπόφευκτη.
Μορφές κατανάλωσης
Στην παραπάνω έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στο γενικό πληθυσμό ηλικίας 15 ετών και άνω, η αναλογία των τριμήνων ποσοστών κατανάλωσης ήταν 63.8%, 18.3% και 43.8%, για άνδρες, γυναίκες και για το συνολικό δείγμα, αντιστοίχως, ενώ η αναλογία του ετήσιου ποσοστού κατανάλωσης ήταν 74.9%, 38.8% και 59.0%, αντίστοιχα. Και η τρίμηνη και η ετήσια αναλογία ρυθμών κατανάλωσης ήταν υψηλότερες στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες (P<0.0001). 59.0%. Επίσης, και η τρίμηνη και η ετήσια αναλογία αυξανόταν με την ηλικία. Έφτανε σε κορύφωση στα 41-50 έτη στους άνδρες και στα 36-40 έτη στις γυναίκες και μετά παρουσίαζε ύφεση. Η πλειοψηφία, το 76.7% των γυναικών και το 33.8% ανδρών καταναλωτών έπιναν αλκοολούχα ποτά μια φορά την εβδομάδα ή λιγότερο, ενώ το 26.1% των ανδρών καταναλωτών και μόνο το 5.4% των γυναικών έπινε τουλάχιστον μια φορά την ημέρα (Hao et al. 2003). Για τους άνδρες, το αποσταγμένο οινόπνευμα είναι ποτό πρώτης επιλογής, αντιστοιχώντας σε ποσοστό μεγαλύτερο του ενός τρίτου του συνόλου ποτών που καταναλώνονται. Οι γυναίκες αναφέρουν ότι, καταναλώνουν περισσότερο κρασί και μπύρα από ό,τι άλλα ποτά (Cochrane et al. 2003).
Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στη συμπεριφορά κατανάλωσης αλκοόλ των νέων στην Κίνα. Μια έρευνα (n= 1650), που διεξήχθη σε τρία γυμνάσια στην περιοχή Shijingshan στο Πεκίνο, έδειξε ότι τα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ στη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου ήταν 48.3% και 37.0% για τους μαθητές και τις μαθήτριες μικρότερων τάξεων, αντίστοιχα, και ποσοστά 72.8% και 56.3% για τους μαθητές και τις μαθήτριες μεγαλύτερων τάξεων, αντίστοιχα. Ένα ποσοστό 12.2% ανέφερε ότι είχε την εμπειρία της μέθης κατά τον προηγούμενο χρόνο (Xing et al. 2002).
Οι Luo και οι συνεργάτες του (2003) διεξήγαγαν μια έρευνα σε 115 γυμνάσια, λύκεια ή τεχνικά σχολεία στη Σαγκάη (n= 9308). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 47.5% των μαθητών είχε καταναλώσει αλκοολούχα ποτά στο παρελθόν και το 17.8% είχε καταναλώσει αλκοόλ 30 μέρες πριν από την έρευνα (το 5.2% είχε μεθύσει).
Μερικές μελέτες έχουν εστιάσει σε ανθρώπους με συγκεκριμένα επαγγέλματα, όπως εργάτες σε χαλυβουργεία και ορυχεία (εργαζόμενοι σε βαρέα επαγγέλματα). Μια αναφορά έδειξε ότι, τα ημερήσια ποσοστά κατανάλωσης ήταν 63.8% για τους εργάτες σε χαλυβουργεία (n= 242: για τους άνδρες 82.2%, για τις γυναίκες 17.8%), με κατανάλωση σε καθαρό αλκοόλ κατά μέσο όρο 88γρ. την ημέρα (Lu et al. 1999).
Βλάβες που σχετίζονται με το αλκοόλ
Στην Κίνα δεν έχει υπάρξει συστηματική μελέτη και απολογισμός σχετικά με τις βλάβες από τη χρήση αλκοόλ. Το 1990 μια συντηρητική εκτίμηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας έδειξε ότι, στην Κίνα το αλκοόλ ήταν υπεύθυνο για 114000 θανάτους, 2.118 εκατομμύρια χρόνια χαμένης ζωής και 4.854 εκατομμύρια χαμένης ζωής ‘σε αναπηρία’, με μια επιβάρυνση σε ποσοστό 2.3% από ασθένειες (WHO 2002). Στην πρώτη έρευνα πεδίου που καταγράφηκε για τις ψυχικές ασθένειες στην Κίνα, ο Shen και οι συνεργάτες του ερεύνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, 38136 άτομα ηλικίας 15ετών και άνω από 12000 νοικοκυριά σε 12 περιοχές (Hao & Young 2000; Cochrane 2003). Μόνο έξι περιπτώσεις (ποσοστό 0.016%) θα μπορούσαν να διαγνωσθούν με εξάρτηση από το αλκοόλ, σύμφωνα με τα κριτήρια του ICD-9. Από τότε, στην Κίνα έχουν συμβεί ταχύτατες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Στην παραπάνω μελέτη των πέντε περιοχών, η επικράτηση της τρέχουσας εξάρτησης από αλκοόλ ήταν 6.5% στους άνδρες και 0.2% στις γυναίκες (3.87% συνολικά) και η ετήσια νοσηρότητα από γαστρίτιδα/έλκη στο συνολικό δείγμα ήταν 7.9%, η οποία συσχετίζεται μη γραμμικά με την κατανάλωση αλκοόλ, ενώ οι καρδιακές παθήσεις και η εγκεφαλική νέκρωση/αιμορραγία έδειξαν ότι σχετίζεται σε κατανομή-U (Hao et al. 2003). Μερικές άλλες επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν τις τάσεις (Hao & Young 2000) (Πίνακας 2).
Είναι δύσκολο να εξακριβωθεί το αντίκτυπο που έχουν οι διαφορές από τα διαγνωστικά ποσοστά, στη μεθοδολογία έρευνας και στις αναφορές σε αυτή τη δραματική αύξηση στην επικράτηση της εξάρτησης από το αλκοόλ. Παρόλα αυτά, η αύξηση στην επικράτηση της εξάρτησης από το αλκοόλ παραλληλίζεται με την δραματική αύξηση της εμπορικής παραγωγής αλκοόλ (βλέπε παραπάνω) και με άλλες σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία της Κίνας.
Πίνακας 2. Υπερίσχυση της εξάρτησης από το αλκοόλ στον γενικό πληθυσμό
* CCMD-2: Κινέζικη ταξινόμηση για τις Διανοητικές Διαταραχές, 2η έκδοση, 1994.
Έλεγχος και πολιτική
Ενώ το αλκοόλ αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κινέζικης κουλτούρας, η χάραξη πολιτικής δεν ανταποκρίνεται πλήρως στο ρυθμό αύξησης της κατανάλωσης και στα προβλήματα που προκύπτουν. Οι ασθένειες που σχετίζονται με το αλκοόλ δεν αποτελούν τα μέγιστα θέματα για την προπτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση καθώς και την πρακτική άσκηση στην Κίνα. Δεν έχουν αναπτυχθεί παρεμβάσεις πρόληψης βασισμένες στον πληθυσμό, ενώ οι πρώιμες τεχνικές παρέμβασης δεν έχουν τεθεί σε συστηματική εφαρμογή, εξαιτίας της έλλειψης εξειδίκευσης και ενημέρωσης της κοινής γνώμης. Η ανταπόκριση των υπηρεσιών υγείας στις βλάβες που προκαλούνται της χρήσης αλκοόλ έχει παραδοσιακά εστιαστεί στη θεραπεία των επιπλοκών, με λίγη εστίαση στην υποκείμενη διαταραχή από τη χρήσης αλκοόλ (Hao 1995). Δεν έχει να βρεθεί καμία δημοσίευση για τη μείωση της βλάβης ή τα προγράμματα πρόληψης. Υπάρχουν λίγες δημοσιευμένες αναφορές για τις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας της εξάρτησης από το αλκοόλ στην Κίνα. Έχουν ιδρυθεί κάποιες υπηρεσίες για τη θεραπεία της εξάρτησης από το αλκοόλ, αλλά είναι πολύ λίγες και δεν υπάρχουν ειδικά κέντρα για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού (Hao & Young 2000; Cochrane 2003). Η αποτοξίνωση στο σπίτι δεν έχει διερευνηθεί και οι ομάδες αυτοβοήθειας, παρόμοιοι με τους Ανώνυμους Αλκοολικούς, υπάρχουν μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές. Μόνο μια πολυκεντρική μελέτη έχει διεξαχθεί για στην αποτελεσματικότητα της ναλτρεξόνης για τη μείωση της υποτροπής.
Η οδήγηση υπό την επήρεια του αλκοόλ ευθύνεται για πολλούς θανάτους στην Κίνα (το 2001 ο αριθμός των περιπτώσεων τροχαίων ατυχημάτων στην Κίνα ξεπερνούσε τα 100000 και το 1/3 αυτών σχετιζόταν με το αλκοόλ, Zhang et al. 2004). Η κινέζικη κυβέρνηση εξέδωσε ένα νέο ‘Κώδικα Οδικής Ασφάλειας’, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από την 1η Μαΐου 2004. Οι σχετικές ποινές περιλαμβάνουν μόνιμη απόσυρση της άδειας οδήγησης και φυλάκιση. Ωστόσο, τα κριτήρια για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και οι σχετικές διαδικασίες δεν έχουν ξεκαθαριστεί (Zhang et al. 2004).
Ένα άλλο σημαντικό θέμα δεν έχει θιχτεί προς το παρόν. Η Κίνα δεν ακολουθεί μια σαφή πολιτική δημόσιας υγείας στο θέμα του αλκοόλ. Η πρόσβαση στο αλκοόλ έχει λίγες απαγορεύσεις και ελέγχους. Δεν υπάρχει όριο στην ηλικία κατά την οποία μπορεί να αγοραστεί ή να καταναλωθεί αλκοόλ και το αλκοόλ είναι ελεύθερα διαθέσιμο στα πολυκαταστήματα και στα άλλα μαγαζιά. Παρόλο που η κρατική βιομηχανία και το Γραφείο Εμπορίου δημοσίευσαν ένα επίσημο έγγραφο αναφορικά με «τις ρυθμίσεις για τη διαφήμιση του αλκοόλ στα μέσα μαζικής ενημέρωσης» στις 17 Νοεμβρίου 1995, το οποίο τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 1996 (Κρατική Βιομηχανία και Γραφείο Εμπορίου 1996), γίνεται ακόμη μεγάλη διαφήμιση στο αλκοόλ, η οποία παραβιάζει τους κανονισμούς. Το περιεχόμενο των διαφημίσεων συνδέει το ποτό με την κοινωνική επιτυχία, την τόλμη, τη σκληρότητα, τον παλικαρισμό, τη διέγερση και τη χαλάρωση, και υποδηλώνει, ότι το αλκοόλ μπορεί να προάγει την υγεία και τη σεξουαλική επίδοση (αλκοολούχα ποτά από βότανα).
Ένα ευρύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει φορέας που να ηγείται στην πολιτική για το αλκοόλ ή τη νομοθεσία. Πολλοί κυβερνητικοί φορείς σχετίζονται με τις ρυθμίσεις για τα αλκοολούχα ποτά, όπως: η Κρατική Διοίκηση για τη Βιομηχανία και το Εμπόριο για την ποιότητα και τη διαφήμιση, το Υπουργείο Εμπορίου σχετικά με τις ρυθμίσεις για το εμπόριο των οινοπνευματωδών ποτών, η Κρατική Διοίκηση για τη Φορολογία, η Γενική Διοίκηση Επιθεώρησης της Ποιότητας, η Επιθεώρηση, η Υγειονομία, η Διοίκηση Κρατικών Τροφίμων και Φαρμάκων για τον έλεγχο της ποιότητας καθώς και η Κρατική Διοίκηση Σιτηρών για τα υλικά προέλευσης της παραγωγής αλκοόλ και άλλοι φορείς.
Λαμβάνοντας υπόψη το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της χρήσης αλκοόλ και της χρόνιας βλάβης που προκαλείται από τη χρήση αλκοόλ, είναι πιθανό οι διαταραχές που σχετίζονται με το αλκοόλ να σημειώσουν αύξηση, ακόμη κι αν δε συνεχιστεί πλέον να αυξάνεται η κατανάλωση αλκοόλ για τα επόμενα χρόνια στην Κίνα. Και έτσι το φορτίο της επιβαρυμένης υγείας σχετικά με τη χρήση του αλκοόλ θα μεγαλώσει. Η Κίνα θα έπρεπε να αναπτύξει μια πολιτική για το αλκοόλ για να βελτιώσει τη δημόσια υγεία βασισμένη στις εμπειρίες των άλλων χωρών. Η πολιτική πρέπει να είναι μια στρατηγική μείωσης της βλάβης, της οποίας ο σκοπός θα είναι να περιοριστεί η βλάβη στην υγεία και να σταθεροποιηθεί η κατανάλωση αλκοόλ. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μέτρα που έχουν ως στόχο τον καθολικό έλεγχο της κατανάλωσης αλκοόλ (μια προσέγγιση βασισμένη στον πληθυσμό) και συγκεκριμένα μέτρα που έχουν ως στόχο τις συμπεριφορές κινδύνου (μια προσέγγιση υψηλού κινδύνου). Μέτρα όπως η εκπαίδευση για την ενημέρωση της κοινής γνώμης , η απαγόρευση των διαφημίσεων, η φορολογία, ο καθορισμός του ορίου ηλικίας για την κατανάλωση αλκοόλ και οι ποινές για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ θα είχαν ένα σημαντικό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ.
Προσδοκίες και επίλογος
Η Κίνα τώρα βιώνει μια οικονομική και πολιτική αναμόρφωση και η κυβέρνηση χρειάζεται να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της δημόσιας υγείας και μεταξύ των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στρατηγικών. Στην παρούσα φάση, η δημόσια και προσοχή της κυβέρνησης εστιάζεται στην οικονομική ανάπτυξη. Παρόλο που το αλκοόλ και τα προβλήματα που σχετίζονται με αυτό είναι στα ενδιαφέροντα των επαγγελματιών, φαίνεται ότι υπάρχει αμέλεια από τη μεριά του δημοσίου και της κυβέρνησης ως προς την πολιτική για το αλκοόλ και τη νομοθεσία στην Κίνα. Σήμερα δεν υπάρχουν καθόλου νόμοι που να ρυθμίζουν την αγορά, την κατανάλωση ή την πώληση του αλκοόλ, και το αλκοόλ φαίνεται να ελέγχεται από την κουλτούρα, την παράδοση, την κοινωνική πίεση και την οικονομία. Με την οικονομική ανάπτυξη, τη δυτικοποίηση και την παγκοσμιοποίηση, η διαθεσιμότητα ποικιλίας στα αλκοολούχα ποτά έχει δημιουργήσει μια ειδική αίσθηση κοσμοπολίτικη και δυτική, ειδικά για τους νέους ανθρώπους. Η δημιουργία καταστημάτων που πουλούν μπύρα έχει επίσης ελκύσει τους νέους ανθρώπους και η αύξηση του ανταγωνισμού έχει οδηγήσει στη μείωση των τιμών. Θα αποτελέσει πρόκληση στο μέλλον η παρουσίαση μιας πολιτική για το αλκοόλ βασισμένης στον πληθυσμό της Κίνας.
Ευχαριστίες
Αυτή η εργασία υποστηρίχθηκε από το Εθνικό Βασικό Πρόγραμμα της Κίνας (2003CB515400) και το Εθνικό Ίδρυμα Φυσικών Επιστημών (30370522).
Παραπομπές
China Statistic Bureau (2003) http://www.stats.gov.cn
Cochrane, J., Chen, H. H., Conigrave, K. M. & Hao, W. (2003) Alcohol use in China. Alcohol and alcoholism, 38, 537-542.
Hao, W., Su, Z. H., Liu, b. L., Zhang, H. Q., Chen, S. Z. et al. (2003) Drinking and drinking patterns and health status in the general population of five areas in China. Alcohol and alcoholism, 39, 1-10.
Hao, W. (1995) Alcohol use and the public good: a Chinese view. Addiction, 90, 1448-1450.
Hao, W. & Young, D. (2000) Drinking pattern and problems in China. Journal of Substance Use, 5, 71-78.
Lu, X. H., Yang. Q. M., Wang, L. H. & Liu, U. H. (1999) Drinking and drinking related health problems in steel and mine workers. Journal of Health Psychology, 7, 58-60.
Luo, C. Y., Peng, N. N., Zhu, W., Zhou, Y. F. & Gao, G. D. (2003) Risk behaviors of adolescents in Shanghai: Part III, smoking, drinking and addictive drug use. Chinese Journal of School Doctor, 17, 401-404.
McGovern, P. E., Zhang, J. Z., Tang, J. G., Zhang, Z. Q., Hall, G. R., Moreau, R. A. et al. (2004) Fermented beverages of pre-and prehistoric China. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS), 101, 17593-17598.
Newman, I. (2003) Cultural aspects of drinking patterns and alcohol controls in China. http://www.ias.org.uk/publications/thglobe/02issue1globe0201_p18html
State Industry and Commerce Bureau (1996) Regulations of alcohol advertising on media. http://www.wiseman.com.cn/management/tools/policynlaw/01/01023.htm
WHO (2001) A Summary of Global Status Reports on Alcohol. Geneva:WHO.
WHO (1999) Global Status Report on Alcohol. pp. 9-13. Geneva: WHO.
WHO (2002) International Guide for Monitoring Alcohol Consumption and Related Harm. pp. 5-6. Geneva: WHO.
World Drink Trends (1996) International Beverage Alcohol Consumption and Production Trends. Henley-on-Thames: NTC Publications.
Xing, Y., Ji, C. Y., Yang, X. G., Ji, H., Yang, L. P., Yu, Y. et al. (2002) The prevalence of addictive behaviors among middle school students in Shijingshan, Beijing. Chinese Journal of School Doctor, 16, 684-686.
Xu, G. R. (2004) Overview of Chinese Alcoholic Beverages. http://www.sytu.edu.cn/zhgjiu/u1-2-1.htm.
Zhang, H. X., Zhang, X. G., Deng, Z. H., Xie, N., Kong, B., Huang, S. X. et al. (2004) The issues of drinking driving related BAC criteria and assessment procedure in China. Journal of Forensic Sciences, 36-38.
