Έχουμε την ιδιαίτερη χαρά, στο τεύχος 29 που σήμερα κρατάτε στα χέρια σας, να φιλοξενούμε για πρώτη φορά μία σειρά από δημοσιεύσεις που στηρίζονται στις μεταπτυχιακές διπλωματικές εργασίες φοιτητών του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ειδίκευσης (ΠΜΣ) Ποινικό Δίκαιο και Εξαρτήσεις το οποίο υλοποιείται με την συνεργασία του ΚΕΘΕΑ από τη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Με τον τρόπο αυτό εγκαινιάζουμε μία νέα πορεία στο περιοδικό που ενισχύει τις έρευνες των νέων επιστημόνων στο πεδίο και δημιουργεί τις συνθήκες για έναν ουσιαστικό ερευνητικό διάλογο ανάμεσα σε νέους ερευνητές και μελλοντικούς επιστήμονες του χώρου της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Παράλληλα για πρώτη φορά φιλοξενούμε μία δημοσίευση στα αγγλικά από μία ομάδα Ελλήνων ερευνητικών, θεωρητικών και θεραπευτών του χώρου με την ελπίδα να τύχει ανάγνωσης και αποδοχής από ευρύτερο κοινό.
Τα θέματα που διαπραγματεύεται το σημερινό τεύχος περιλαμβάνουν την κατασκευή νοήματος από την εξάρτηση και τη θεραπεία αλλά και τα ζητήματα της ταυτότητας που φέρουν τα άτομα με διπλή διάγνωση. Παράλληλα το τεύχος 29 φιλοξενεί θέματα που αφορούν τη θετική επίδραση της άσκησης στη θεραπεία των εξαρτήσεων αλλά και την ιδιαίτερη αξία της τέχνης και της εκπαίδευσης στη διεργασία της απεξάρτησης. Η εφηβεία αναδεικνύεται ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα όπως και οι έννοιες της επιλογής και της ευθύνης στη διεργασία της απεξάρτησης.
Οι μελέτες του Δημήτρη Θεοδωρίδη και του Παναγιώτη Κεραμέως είναι από τις πρώτες που φιλοξενούνται στο περιοδικό ως προϊόν ΔΕ που διεξήχθησαν στο πλαίσιο του ΠΜΣ Ποινικό Δίκαιο και Εξαρτήσεις. Η μελέτη του δεύτερου εστιάζει σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πολύπλοκο ζήτημα που αφορά στην κατασκευή της ταυτότητας των ατόμων με διπλή διάγνωση.
Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των focus group και τη θεματική ανάλυση, εστιάζοντας στην αντίληψη της ταυτότητας της διπλής διάγνωσης, τις διακρίσεις και προκαταλήψεις που μπορεί να υφίστανται τα άτομα αυτής της ομάδας και στις δι-ομαδικές αλληλεπιδράσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αντιλήψεις για το διπλό στιγματισμό και τις κοινωνικές προκαταλήψεις αλλά και οι δυσκολίες στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις άτομα που έχουν διπλή διάγνωση.
Η μελέτη του Θεοδωρίδη ασχολείται με την παραβατικότητα και τη χρήση ουσιών στον εφηβικό πληθυσμό αλλά και την αντιμετώπισή τους από παιδαγωγική, νομική, ψυχολογική και κάθε άλλη επιστημονική οπτική, έχοντας ως στόχο να διερευνήσει τις ανάγκες για συνεργασία μεταξύ επιμελητών ανηλίκων και θεραπευτών απεξάρτησης εφήβων. Στη μελέτη, η οποία διεξήχθη μέσω ατομικών συνεντεύξεων, συμμετείχαν στελέχη της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων Θεσσαλονίκης και του Θεραπευτικού Προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΑΝΑΔΥΣΗ. Τα αποτελέσματά της αναδεικνύουν την ανάγκη εκπαίδευσης των εργαζομένων στα πεδία αυτά αλλά και τα σημαντικά μίας συνεργασίας των δύο συστημάτων προς όφελος των ανηλίκων.
Η μελέτη των Πατούνα & Πουλόπουλου για την κατασκευή νοήματος στην εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια και στη θεραπεία δε μπορεί παρά να παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς διερευνά τις αντιλήψεις και τα βιώματα ανδρών που είναι εξαρτημένοι από τα τυχερά παιχνίδια και των συζύγων/συντρόφων τους. Στόχος της έρευνας είναι η ανάδειξη του νοήματος που βρίσκουν οι παίκτες αλλά και οι σύζυγοί /σύντροφοί τους στην εξάρτηση αλλά και τα κίνητρα που οδηγούν τους άντρες και τις γυναίκες να αναζητήσουν θεραπεία. Εργαλείο της έρευνας είναι η ανάλυση 60 βιογραφιών που συγκεντρώθηκαν με τη συνεργασία του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, ενός Προγράμματος για την απεξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το νόημα που αποδίδεται στον τζόγο μπορεί να αντικατασταθεί από ένα ουσιαστικό νόημα που αποδίδεται στη θεραπεία η οποία αποτελεί το μέσο για την ενδυνάμωση του ατόμου αλλά και του ζεύγους, και φωτίζει την αισιόδοξη και ελπιδοφόρα πλευρά της ζωής και της σχέσης.
Το άρθρο των Διαμάντη, Θεοδωράκη και Γούβα είναι επίσης το πρώτο άρθρο Ελλήνων που φιλοξενείται στα αγγλικά και εστιάζει στη θετική επίδραση της σωματικής άσκησης στη θεραπεία απεξάρτησης. Τα αποτελέσματα, τα οποία εξάγονται μέσω ποιοτικής μελέτης που περιλαμβάνει εφαρμογή συγκεκριμένου προγράμματος ασκήσεων για περίοδο έξι μηνών αλλά και ομαδικά εστιασμένες συνεντεύξεις, αναφέρουν πως η σωματική άσκηση επιδρά θετικά τόσο στη διάθεση και στην συμπεριφορά των συμμετεχόντων όσο και στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης αλλά και στη μείωσης της αντίστασης στη θεραπεία. Η μελέτη υποστηρίζει ότι η σωματική άσκηση απαιτείται να ενταχθεί συστηματικά στα θεραπευτικά πλαίσια καθώς πέρα από τις θετικές επιδράσεις στην σωματική και ψυχική υγεία των συμμετεχόντων σε αυτά, λειτουργεί και ως μέσο πρόληψης της πρόωρης εγκατάλειψης της θεραπείας.
Ένα ξεχωριστό θέμα που φιλοξενεί το παρόν τεύχος αφορά την σημασία του θεάτρου στη διεργασία της θεραπείας απεξάρτησης. Το άρθρο αποτελεί προϊόν της συνεργασίας του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, η οποία οδήγησε στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για άτομα που βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της πορείας προς την απεξάρτηση. Το άρθρο συνέγραψαν ο Γιώργος Γαβριλάκης και ο Μιχάλης Μιλιδάκης, αποτιμώντας την παρέμβαση που έγινε στο πλαίσιο ενός πολύπλευρου εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο «Ας γνωρίσουμε το αρχαίο θέατρο ανεβάζοντας μια παράσταση». Το θέατρο ως μέσο παρέμβασης επιλέχθηκε για τη θεραπευτική του δύναμη στην απελευθέρωση καταπιεσμένων παθών και η παρέμβαση στηρίχθηκε σε βιωματικές, θεωρητικές και άλλες μεθόδους που ενισχύουν την αλληλεπίδραση των μελών στην κατανόηση του ρόλου, του εαυτού και του άλλου.
Ένα άλλο επίσης άρθρο που φιλοξενείται από νέους επιστήμονες αφορά τις κεντρικές έννοιες της ευθύνης, της ελευθερίας και της επιλογής στη θεραπευτική διαδικασία της απεξάρτησης. Η Μαρία Σμυρνάκη & η Ιωάννα Μητάδη αναλύουν τις παραπάνω έννοιες ως αλληλοσχετιζόμενες και αλληλοσυμπληρούμενες στην κατανόηση της παθολογίας της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες αλλά και στην ενίσχυση της θεραπευτικής διεργασίας απεξάρτησης.
Ο πλούτος των άρθρων που σήμερα φιλοξενούνται δε μπορεί παρά να μας ενθαρρύνει για την συνέχεια της υποστήριξης της διαμόρφωσης μίας ερευνητικής κουλτούρας στο πεδίο της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων που προάγει μία επιστήμη ελεύθερη από κάθε είδους δεσμά.
Άννα Τσιμπουκλή
Αν/ρια Διευθύντρια Έκδοσης
