Δ. Ζλατάνος, Β. Μαυρέας
Τμήμα Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιατρική Σχολή, Ψυχιατρική Κλινική.
DOI: https://doi.org/10.57160/MUFC3543
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στόχος: Στην παρούσα προκαταρκτική συγκριτική μελέτη, γίνεται προσπάθεια ανίχνευσης και αξιολόγησης των διαφορών που προέκυψαν, στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των εξαρτημένων χρηστών παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών, κατά την πρώτη επαφή της ένταξής τους στο Θεραπευτικό Πρόγραμμα του Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Σκοπό της μελέτης αποτελεί η ανίχνευση και αξιολόγηση των στοιχείων της προσωπικότητας του εξαρτημένου χρήστη, ως παράγοντες που συμβάλλουν στη δυνητικά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά (θάνατο), των ατόμων που έχουν αποβιώσει.
Χώρος: Θεραπευτικό Πρόγραμμα του Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Συμμετέχοντες: Το δείγμα της συγκριτικής μελέτης αποτελείται από Ν=235 άτομα που κατανέμονται σε τρεις ομάδες μελέτης.
Συμπεράσματα: Ως αποτέλεσμα της συγκριτικής μελέτης, προέκυψε η διαπίστωση, ότι η ομάδα των αποθανόντων εμφανίζει αυξημένες τιμές στις ψυχωτικές κλίμακες του test MMPI, σε σχέση με τις δύο ομάδες των ζώντων και με το σύνολο των ζώντων.
Λέξεις Κλειδιά: Ψυχομετρική Δοκιμασία Προσωπικότητας ΜΜΡΙ, Αυτοκαταστροφική Συμπεριφορά, Υπερβολική Δόση, Θάνατος.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρούσα μελέτη στοχεύει στη καταγραφή και διερεύνηση της επικινδυνότητας της χρήσης και εξάρτησης από παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες, μέσω της μελέτης ορισμένων χαρακτηριστικών προσωπικότητας των εξαρτημένων από τις εν λόγω ουσίες ατόμων. Για το σκοπό αυτό, εκτός από τη χρήση γενικών παραμέτρων, που είναι κυρίως κοινωνικο-δημογραφικές, χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία Minnesota Multiphasic Personality Inventory (ΜΜΡΙ) για την ανίχνευση ψυχολογικών συντελεστών.
Η μελέτη διενεργήθηκε σε άτομα που απευθύνθηκαν στο Τμήμα Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και παρουσίασαν ως κυρίαρχο πρόβλημα την εξάρτηση, λόγω χρήσης παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών. Η μελέτη των στοιχείων της προσωπικότητας των εξαρτημένων και της πιθανής επιρροής στη δυνητικά αυτοκαταστροφική τους συμπεριφορά, θα μπορούσε να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του προβλήματος της εξάρτησης. Αυτό, σε σχέση με το ότι δεν έχει ακόμη διερευνηθεί, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, σε σημαντικό βαθμό η εξάρτηση από παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες με τη χρήση ψυχομετρικών δοκιμασιών προσωπικότητας, τέτοιου είδους μελέτες θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες.
Το ΜΜΡΙ, σύμφωνα με τις υπάρχουσες βιβλιογραφικές πηγές, ειδικά στον τομέα των εξαρτήσεων, αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία προσδιορισμού της δομής της προσωπικότητας των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών. Συγκεκριμένα έχει χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό:
- Της σχέσης της δομής της προσωπικότητας με την επιλογή της ουσίας κατάχρησης (Craig και Olson 1992, Schweizer και συν. 1998, S. Huesca και συν. 2002).
- Της σύγκρισης της δομής της προσωπικότητας διαφορετικών ομάδων μελέτης (Wong και Besett 1999, Smith και Hilsenroth 2001, Tran και συν. 2001).
- Της εκτίμησης της ψυχιατρικής Συννοσηρότητας σε σχέση με την εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες (Kokkevi και Stefanis 1995, Bradizza και Stastewitz 1997, Williams και συν. 1996).
- Του Θεραπευτικού σχεδιασμού και της επιλογής της κατάλληλης θεραπευτικής μεθόδου σύμφωνα με τη δομή της προσωπικότητας (Donovan και συν. 1998, Miles και συν. 2001, Kozlov και Buzina 1999).
- Της διερεύνησης της κινητοποίησης και παραμονής στη θεραπεία (Belding και συν. 1998, Szczepanska 2001, Laqueille και συν. 2001).
- Του προγνωστικού εργαλείου ολοκλήρωσης ή εγκατάλειψης (drop-out) της θεραπείας (Craig 1984, Marshall και Roiger 1996, Gilmore και συν. 2001, Ζλατάνος 2004, Ζλατάνος και συν. 2008).
- Της εκτίμησης και επανεκτίμησης (follow-up) της θεραπευτικής τακτικής (Iwashige και συν. 1997, Hser και συν. 2001, Ζλατάνος 2001).
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η χρήση της ψυχομετρικής δοκιμασίας προσωπικότητας ΜΜΡΙ στη διερεύνηση και αξιολόγηση των διαφορών που προκύπτουν από τη μελέτη, στατιστική σύγκριση και αξιολόγηση, των χαρακτηριστικών στοιχείων της προσωπικότητας των εξαρτημένων ατόμων, που μπορεί να συμβάλλουν στη δυνητικά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά (θάνατο), των ατόμων που έχουν αποβιώσει, σε σχέση με τα μέλη δύο ομάδων ζώντων ατόμων και με το σύνολο των ζώντων μελών των ομάδων της μελέτης.
ΥΛΙΚΟ – ΜΕΘΟΔΟΣ
Υλικό
Υλικό της μελέτης απετέλεσαν, χρόνιοι χρήστες παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών που απευθύνθηκαν στο Συμβουλευτικό Σταθμό (Σ.Σ) του Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, με αίτημα τη θεραπευτική βοήθεια για σωματική και ψυχολογική απεξάρτηση, στη χρονική διάρκεια 1991- 2001.
Από το σύνολο των ατόμων που απευθύνθηκαν στο Σ.Σ του Τμήματος (Ν = 1934), επελέγησαν εκείνοι που εισήχθησαν στη Θεραπευτική Κοινότητα (Θ.Κ) με σκοπό την ψυχολογική τους απεξάρτηση από τις παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες, στο προαναφερόμενο χρονικό διάστημα και τα άτομα που έχουν αποβιώσει, ανεξάρτητα από την πορεία τους στις θεραπευτικές διαδικασίες του Τμήματος.
Τα άτομα που αποτελούν το δείγμα της συγκριτικής μελέτης είναι 235, οι 78 εκ των οποίων ολοκλήρωσαν την απαιτούμενη χρονική διάρκεια παραμονής των δώδεκα (12) μηνών στη Θ.Κ. και εξήλθαν έχοντας ολοκληρώσει το κλειστό θεραπευτικό πρόγραμμα του τμήματος. Οι 107 δεν ολοκλήρωσαν την απαιτούμενη χρονική διάρκεια παραμονής στη Θ.Κ. και εγκατέλειψαν την προσπάθεια για ψυχολογική απεξάρτηση σε κάποιο χρονικό σημείο, πριν από τη συμπλήρωση της καθιερωμένης χρονικής διάρκειας των δώδεκα μηνών. Τα άλλα 50 άτομα του δείγματος της συγκριτικής μελέτης έχουν αποβιώσει.
Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που αποτελούν το σύνολο του δείγματος της μελέτης, καθώς και τα στοιχεία που αφορούν τη χρήση ουσιών, αναφέρονται στο φύλλο πρώτης επαφής (intake) των ατόμων αυτών.
Τα κλινικά χαρακτηριστικά, καθώς και τα στοιχεία που αφορούν την προσωπικότητα των μελών του δείγματος που ανιχνεύονται μέσω της ψυχομετρικής δοκιμασίας (test) του Minnesota Multiphasic Personality Inventory (ΜΜΡΙ), αφορούν τα άτομα που στην πρώτη επαφή υποβλήθηκαν στην εν λόγω δοκιμασία.
Μεθοδολογία
Η παρούσα μελέτη είναι αναδρομική και αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής και σύγκρισης των αποτελεσμάτων των ψυχομετρικών δοκιμασιών ΜΜΡΙ, που χορηγήθηκαν σε εξαρτημένους χρήστες, που απευθύνθηκαν στο Συμβουλευτικό Σταθμό του Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, στο χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 1991-2001.
Η συλλογή των στοιχείων άρχισε τους δύο τελευταίους μήνες του 2001 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2002, έχοντας ως καταληκτική ημερομηνία των επιλεγόμενων φακέλων την 31η Δεκεμβρίου του 2001.
Μέθοδος συλλογής των στοιχείων των εξαρτημένων στην πρώτη επαφή με την υπηρεσία μας απετέλεσε η ημιδομημένη κλινική συνέντευξη, καθώς και η ψυχομετρική δοκιμασία προσωπικότητας Minnesota Multiphasic Personality Inventory (ΜΜΡΙ). Στην ημιδομημένη κλινική συνέντευξη συμπληρώνεται το φύλλο πρώτης επαφής (Intake), που περιλαμβάνει τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά του ατόμου που απευθύνεται στο Σ.Σ. με αίτημα τη θεραπευτική βοήθεια για απεξάρτηση.
Στη συγκριτική μελέτη των κλινικών και των στοιχείων της προσωπικότητας του δείγματος της έρευνας, καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ψυχομετρική δοκιμασία προσωπικότητας ΜΜΡΙ, επειδή η συγκεκριμένη δοκιμασία, αποτελεί ένα αξιόπιστο και έγκυρο όργανο ανάλυσης της προσωπικότητας και προσφέρεται ως ερευνητικό μέσο σύγκρισης των στοιχείων προσωπικότητας ατόμων, που ανήκουν σε ανεξάρτητα δείγματα.
Μελετήθηκε η ανύψωση των κλιμάκων, κλινικών και αξιοπιστίας, καθώς και οι τιμές Τ των ερευνητικών κλιμάκων του ΜΜΡΙ, που χρησιμοποιήθηκαν.
Για τη στατιστική ανάλυση των διάφορων παραμέτρων χρησιμοποιήθηκε το t –test two tails κριτήριο (t – test διπλής κατεύθυνσης) για ποσοτικές μεταβλητές και το Χ2 – κριτήριο για τις ποιοτικές μεταβλητές. Έγινε επίσης Ανάλυση Λογιστικής Παλινδρόμησης (logistic regression analysis) των δεδομένων, για τη συσχέτιση των ποσοτικών και ποιοτικών μεταβλητών των ερευνητικών δειγμάτων της μελέτης.
Στη συγκριτική μελέτη των ομάδων του δείγματος, εκτός από τη σύγκριση των δημογραφικών και κλινικών στοιχείων, καθώς και των στοιχείων της προσωπικότητας των ατόμων του δείγματος, χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ερευνητικές κλίμακες του ΜΜΡΙ, οι οποίες αναφέρονται στη συνέχεια, μαζί με τις κλινικές κλίμακες και τις κλίμακες αξιοπιστίας της ψυχομετρικής δοκιμασίας.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.
Α. Δημογραφικά Χαρακτηριστικά και Χαρακτηριστικά Χρήσης Ουσιών
Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά που αφορούν το φύλο, την ηλικία και το εύρος των ηλικιών του δείγματος της συγκριτικής μελέτης, εμφανίζονται στον Πίνακα 1.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Δημογραφικά Στοιχεία του Δείγματος που Συμμετείχε στην Ψυχομετρική Δοκιμασία ΜΜΡΙ, ως προς το Φύλο, Ηλικία & Εύρος Ηλικιών
Ν = 235 |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ.
Ν = 78 |
Δεν Ολοκλήρωσαν
Θ.Κ. Ν = 107 |
Απεβίωσαν
Ν = 50 |
|||
| Φύλο | Άνδρες | Γυναίκες |
Άνδρες |
Γυναίκες |
Άνδρες |
Γυναίκες |
Ν% |
68
87,2% |
10
12,8% |
86
80,3% |
21
19,6% |
48
96% |
2
4% |
| Μέση Ηλ. | 29,5 ± 5,1 | 28,9 ± 5,1 | 28,8 ± 6,5 | |||
| Εύρος Ηλ | 19 Û 40 | 19 Û 45 | 18 Û 51 | |||
Στατιστικά πολύ σημαντική διαφορά ως προς το φύλο, εμφανίζεται μεταξύ των ομάδων Ν = 107 και Ν = 50 (Χ2 = 6,654, Β.Ε = 1, p < 0,01), ενώ δεν εμφανίζεται στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στις άλλες συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων της μελέτης. Επίσης, δεν εμφανίζεται στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση (p = NS) στις συγκρίσεις που αφορούν την Οικογενειακή κατάσταση και το Μορφωτικό επίπεδο των ομάδων της μελέτης.
Τα στοιχεία που αφορούν την ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών, την ουσία έναρξης της χρήσης, καθώς και το εύρος της διάρκειας της χρήσης, εμφανίζονται στον Πίνακα 2. Η στατιστική σύγκριση ως προς την ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών και της διάρκειας της χρήσης ουσιών, δεν εμφανίζει στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση (p = NS) στις συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων της μελέτης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Στοιχεία που Αφορούν τη Χρήση Ουσιών, ως προς την Ηλικία και Ουσία Έναρξης και το Εύρος Διάρκειας της Χρήσης του Δείγματος που Συμμετείχε στην Ψυχομετρική Δοκιμασία ΜΜΡΙ
| Σύνολο
Ν = 235 |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ. Ν = 78 | Διέκοψαν Πρόγραμμα Θ.Κ. Ν = 107 | Απεβίωσαν
Ν = 50 |
|
| Ηλικία Έναρξης & Διάρκεια Χρήσης | 16,6 ± 3,3
12 « 32 |
16,1 ± 2,2
12 « 30 |
15,8 ± 3,1
10 « 30 |
|
| Ουσία Έναρξης | ||||
| Χασίς | 51 65,4% | 69 64,4% | 23 46% | |
| Χάπια | 18 23,0% | 25 23,3% | 16 32% | |
| Σιρόπια | 2 2,5% | 7 6,5% | 3 6% | |
| Ηρωίνη | 5 6,4% | 5 4,6% | 6 12% | |
| Κοκαΐνη | 1 1,3% | 0 0,0% | 0 0% | |
| LSD | 1 1,3% | 1 0.9% | 0 0% | |
| Βενζίνη | 0 0,0% | 0 0,0% | 2 4% | |
| Σύνολο | 78 99,9% | 107 99,7% | 50 100% | |
Για τη στατιστική σύγκριση των τριών ομάδων της μελέτης ως προς την ουσία έναρξης της χρήσης, έγινε ομαδοποίηση κάποιων ουσιών μεταξύ τους.
Η ομαδοποίηση αφορά, κυρίως, τις φαρμακευτικές ουσίες, χάπια και σιρόπια, που ταξινομήθηκαν μαζί ως ουσία έναρξης χρήσης, την ηρωίνη με την κοκαΐνη, ως ουσίες που χαρακτηρίζονται ως ²σκληρά ναρκωτικά² και LSD με τη βενζίνη ως ουσίες με παραισθησιογόνο δράση κατά τη χρήση, ενώ η κάνναβη συγκρίνεται μόνη της. Έχουμε λοιπόν τέσσερις κατηγορίες ουσιών κατά τη στατιστική σύγκριση.
Η στατιστική σύγκριση μεταξύ του συνόλου των ζώντων ατόμων Ν = 78 + 107 = 185, με τα άτομα της ομάδας που έχουν αποβιώσει Ν = 50, εμφανίζει στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση ως προς την ουσία έναρξης της χρήσης ( Χ2 = 7,823, Β.Ε. = 3, p < 0,05), καθώς και μεταξύ των ομάδων που δεν ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα της Θ.Κ. Ν = 107 και των ατόμων που έχουν αποβιώσει Ν = 50 ( Χ2 = 9,639, Β.Ε = 3, p < 0,05). Αυτό φαίνεται να οφείλεται στη μεγάλη ποσοστιαία διαφορά της χρήσης ηρωίνης ως ουσίας έναρξης στους αποθανόντες, καθώς και στη χρήση της κάνναβης ως ουσία έναρξης, που εμφανίζεται σε σημαντικά μικρότερη ποσοστιαία αναλογία από ό,τι στο σύνολο των ζώντων.
Β. Ψυχομετρική Δοκιμασία ΜΜΡΙ
Στην επεξεργασία των διαγραμμάτων προσωπικότητας του ΜΜΡΙ έχουν εξαιρεθεί εξαρχής, τα στατιστικά αναξιόπιστα διαγράμματα προσωπικότητας, δηλαδή όσα έχουν F > 70 και L,K < 40 σε συνδυασμό με περισσότερες από έξι (6) κλινικές κλίμακες υψηλότερες από Τ = 70 (Ψευδές Θετικό), όπως και το αντίστροφο F < 40 και K,L > 70 και έξι (6) τουλάχιστον κλινικές κλίμακες χαμηλότερα από Τ = 45 (Ψευδές Αρνητικό).
Στον πίνακα 3 που ακολουθεί, εμφανίζονται οι τιμές της ψυχομετρικής δοκιμασίας ΜΜΡΙ στις κλίμακες αξιοπιστίας και τις κλινικές κλίμακες, μετά τη μετατροπή των ακατέργαστων τιμών των κλιμάκων, σε Τ τιμές και έτσι μπορούν να συγκριθούν και να αξιολογηθούν στο σύνολο των ατόμων των ομάδων ανεξάρτητα από το φύλο. Στην περίπτωση μη μετατροπής των τιμών και χρήση των ακατέργαστων τιμών, θα πρέπει να συγκριθούν και αξιολογηθούν, χωριστά, οι άνδρες και οι γυναίκες και δεν μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα στο σύνολο των ατόμων των ομάδων.
Με τον ίδιο τρόπο έγινε μετατροπή των τιμών, σε όλες τις συγκρίσεις των ομάδων της ερευνητικής συγκριτικής μελέτης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
Τιμές Τ της Ψυχομετρικής Δοκιμασίας ΜΜΡΙ των ατόμων που Ολοκλήρωσαν, αυτών που Διέκοψαν το Πρόγραμμα της Θ.Κ. και αυτών που Απεβίωσαν σε κάποια χρονική στιγμή μετά την ένταξή τους στο πρόγραμμα απεξάρτησης
| Κλίμακες ΜΜΡΙ
Κλίμ. Αξιοπιστίας |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ Ν = 78
Μέση τιμή & SD |
Διέκοψαν Πρόγρ. Θ.Κ. Ν = 107
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
| L | 48,6 ± 9,8 | 47,9 ± 11,6 | 45,5 ± 7,5 |
| F | 60,1 ± 12,6 | 63,7 ± 14,3 | 70,5 ± 16,9 |
| K | 46,5 ± 8,1 | 45,3 ± 9,4 | 42,3 ± 8,4 |
| Κλινικές Κλίμακες | |||
| Hs | 65,2 ± 12,7 | 69,5 ± 12,9 | 71,5 ± 13,6 |
| D | 64,4 ± 11,2 | 61,8 ± 11,8 | 63,4 ± 13,3 |
| Hy | 64,3 ± 10,9 | 65,1 ± 12,4 | 65,5 ± 13,0 |
| Pd | 66,5 ± 8,0 | 65,2 ± 9,9 | 65,8 ± 8,2 |
| Mf | 52,3 ± 10,5 | 48,5 ± 9,6 | 48,1 ± 10,2 |
| Pa | 63,7 ± 11,5 | 63,2 ± 11,5 | 66,7 ± 11,9 |
| Pt | 62,9 ± 10,0 | 62,6 ± 10,4 | 64,1 ± 9,6 |
| Sc | 62,2 ± 12,4 | 64,0 ± 12,3 | 69,3 ± 13,1 |
| Ma | 58,0 ± 10,2 | 60,3 ± 9,1 | 63,1 ± 12,2 |
| Si | 52,0 ± 10,2 | 52,2 ± 9,0 | 56,1 ± 11,0 |
| Sum Κλ. Κλιμάκων | 612,2 ± 70,8 | 612,9 ± 69,8 | 633,7 ± 71,7 |
Στο σύνολο των τιμών των μέσων όρων των τριών ομάδων, έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε την ανύψωση κατά 2 – 7 μονάδες στην τρίτη ομάδα από τις δύο προηγούμενες, όπως και την αρκετά υψηλότερη μέση τιμή του συνόλου Sum των κλινικών κλιμάκων, ενώ η μέση τιμή Sum είναι σχεδόν ίδια στις δύο πρώτες ομάδες.
Όπως και προηγούμενα, στον πίνακα Νο 4 εμφανίζονται συνολικά οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις των τιμών Τ των ερευνητικών κλιμάκων του ΜΜΡΙ που χρησιμοποιήθηκαν, των τριών ομάδων της συγκριτικής ερευνητικής μελέτης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
Τιμές Τ των Ερευνητικών Κλιμάκων ΜΜΡΙ των ατόμων που Ολοκλήρωσαν, αυτών που Διέκοψαν το Πρόγραμμα της Θ.Κ. και αυτών που Απεβίωσαν σε κάποια χρονική στιγμή μετά την ένταξή τους στο πρόγραμμα απεξάρτησης
|
Ερευνητικές Κλίμακες ΜΜΡΙ |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ. Ν = 78
Μέση τιμή & SD |
Διέκοψαν Πρόγρ. Θ.Κ. Ν = 107
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
| Es | 34,4 ± 12,2 | 34,4 ± 10,5 | 31,4 ± 10,9 |
| D1 | 64,5 ± 11,0 | 63,5 ± 11,3 | 67,9 ± 11,2 |
| MacA | 69,8 ± 10,5 | 71,0 ± 10,0 | 73,1 ± 8,9 |
| Dy | 58,2 ± 9,5 | 59,9 ± 8,7 | 62,1 ± 8,1 |
| He | 75,2 ± 10,9 | 75,1 ± 10,9 | 76,8 ± 9,7 |
| DaS | 93,4 ± 14,1 | 93,0 ± 14,3 | 91,9 ± 12,4 |
| DEP | 61,1 ± 9,6 | 60,9 ± 9,5 | 64,1 ± 9,5 |
| MAS | 60,2 ± 9,2 | 61,3 ± 9,1 | 63,3 ± 9,4 |
| MOR | 57,4 ± 9,4 | 58,2 ± 8,8 | 60,3 ± 9,9 |
| SOC | 50,9 ± 9,9 | 52,4 ± 8,8 | 54,5 ± 10,3 |
| HOS | 53,1 ± 9,1 | 54,9 ± 9,9 | 59,4 ± 11,2 |
Η συνολική παρουσίαση των μέσων τιμών των ερευνητικών κλιμάκων, δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε, την ανύψωση των τιμών στις περισσότερες ερευνητικές κλίμακες στην τρίτη ομάδα, σε σχέση με τις άλλες δύο, εκτός από την ερευνητική κλίμακα της Δύναμης του Εγώ (Es) όπου η μειωμένη ανύψωση σε σχέση με τις άλλες δύο ομάδες, είναι ένδειξη μειωμένης δύναμης του Εγώ.
Ενδιαφέρον προκαλεί, που θα συζητηθεί στη συνέχεια η μειωμένη ανύψωση της κλίμακας της Κατάχρησης Ουσιών (DaS), όπου η τρίτη ομάδα εμφανίζει χαμηλότερη μέση τιμή από τις άλλες δύο.
Στο Σχήμα 1 που ακολουθεί εμφανίζεται η διαγραμματική απεικόνιση των τιμών των ομάδων της συγκριτικής μελέτης στις κλίμακες αξιοπιστίας, τις κλινικές και ερευνητικές κλίμακες της ψυχομετρικής δοκιμασίας ΜΜΡΙ.
Σχήμα 1
Στον πίνακα Νο 5 εμφανίζονται συνολικά οι μέσες τιμές Τ και οι τυπικές αποκλίσεις των κλιμάκων του ΜΜΡΙ, που αφορούν τις ομάδες Ν = 78 και Ν = 50, καθώς και η στατιστική σύγκριση των μέσων τιμών των δύο ομάδων μεταξύ τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 5
Σύγκριση Τιμών Τ της Ψυχομετρικής Δοκιμασίας ΜΜΡΙ μεταξύ των ατόμων που Ολοκλήρωσαν το Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και των Αποθανόντων
| Κλίμακες ΜΜΡΙ
Κλ. Αξιοπιστίας |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ. Ν = 78
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
| L | 48,6 ± 9,8 | 45,5 ± 7,5 | P < 0,05 |
| F | 60,1 ± 12,6 | 70,5 ± 16,9 | P < 0,001 |
| K | 46,5 ± 8,1 | 42,3 ± 8,4 | P < 0,01 |
| Κλινικές Κλίμακες | |||
| Hs | 65,2 ± 12,7 | 71,5 ± 13,6 | p < 0,01 |
| D | 64,4 ± 11,2 | 63,4 ± 13,3 | NS |
| Hy | 64,3 ± 10,9 | 65,5 ± 13,0 | NS |
| Pd | 66,5 ± 8,0 | 65,8 ± 8,2 | NS |
| Mf | 52,3 ± 10,5 | 48,1 ± 10,2 | p<0,027 |
| Pa | 63,7 ± 11,5 | 66,7 ± 11,9 | NS |
| Pt | 62,9 ± 10,0 | 64,1 ± 9,6 | NS |
| Sc | 62,2 ± 12,4 | 69,3 ± 13,1 | p < 0,004 |
| Ma | 58,0 ± 10,2 | 63,1 ± 12,2 | p < 0,016 |
| Si | 52,0 ± 10,2 | 56,1 ± 11,0 | p < 0,038 |
| Sum Κλ. Κλιμάκων | 612,2 ± 70,8 | 633,7 ± 71,7 | P < 0,10 |
Η στατιστική σύγκριση των κλιμάκων (κλινικών και αξιοπιστίας) μεταξύ των ομάδων Ν = 78 και Ν = 50, έδειξε διαφορές στατιστικά σημαντικές και στις τρεις κλίμακες αξιοπιστίας. Στην κλίμακα L του Ψεύδους ( t = 2,002, B.E = 126, p < 0,05), στην κλίμακα F της Αξιοπιστίας ( t = 3,744, B.E = 126, p < 0,001), και στην κλίμακα Κ της Διόρθωσης ( t = 2,782, B.E = 126, p < 0,01).
Στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση εμφανίζεται σε πέντε (5) από τις δέκα κλινικές κλίμακες του ΜΜΡΙ, μεταξύ των προαναφερόμενων δύο ομάδων.
Εμφανίζεται στατιστικά σημαντική διαφορά στην κλίμακα Hs της Υποχονδρίασης ( t = 2,631, B.E = 126, p < 0,01), στην κλίμακα Sc της Σχιζοφρένειας ( t = 2,98, B.E = 126, p < 0,004), στην κλίμακα Ma της Υπομανίας ( t = 2,448, B.E = 126, p < 0,016), στην κλίμακα Si της Κοινωνικής Ενδοστρέφειας ( t = 2,100, B.E = 126, p < 0,038), και στην κλίμακα Mf της Ανδροπρέπειας – Θηλυπρέπειας ( t = 2,238, B.E = 126, p<0,027).
Ο συνδυασμός των ανυψώσεων των κλινικών κλιμάκων μεταξύ τους, η ερμηνευτική τους σχέση και η μεγάλης στατιστικής σημαντικότητας διαφοροποίηση των μέσων τιμών των κλιμάκων, μεταξύ των ομάδων Ν = 78 που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα της θεραπευτικής κοινότητας και Ν = 50 αυτών που απεβίωσαν, κάνει εμφανή τη διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων.
Η σύγκριση των δύο αυτών ομάδων επεκτείνεται και με την εκτίμηση, στατιστική σύγκριση και αξιολόγηση των ερευνητικών κλιμάκων του ΜΜΡΙ που χρησιμοποιήθηκαν και παρουσιάζονται στον πίνακα Νο 6 που ακολουθεί.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6
Σύγκριση Τιμών Τ των Ερευνητικών Κλιμάκων του ΜΜΡΙ μεταξύ των ατόμων που Ολοκλήρωσαν το Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και των Αποθανόντων
|
Ερευνητικές Κλίμακες ΜΜΡΙ |
Ολοκλήρωσαν Θ.Κ. Ν = 78
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
|
34,4 ± 12,2 | 31,4 ± 10,9 |
P < 0,05 |
| D1 | 64,5 ± 11,0 | 67,9 ± 11,2 | NS |
| MacA | 69,8 ± 10,5 | 73,1 ± 8,9 | P < 0,10 |
| Dy | 58,2 ± 9,5 | 62,1 ± 8,1 | P < 0,014 |
| He | 75,2 ± 10,9 | 76,8 ± 9,7 | NS |
| DaS | 93,4 ± 14,1 | 91,9 ± 12,4 | NS |
| DEP | 61,1 ± 9,6 | 64,1 ± 9,5 | NS |
| MAS | 60,2 ± 9,2 | 63,3 ± 9,4 | NS |
| MOR | 57,4 ± 9,4 | 60,3 ± 9,9 | NS |
| SOC | 50,9 ± 9,9 | 54,5 ± 10,3 | P < 0,05 |
| HOS | 53,1 ± 9,1 | 59,4 ± 11,2 | P < 0,002 |
- Στην Es κλίμακα η ανυψωμένη τιμή δηλώνει μεγαλύτερη δύναμη του Εγώ.
Σε όλες τις ερευνητικές κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν, η ομάδα Ν = 50 εμφανίζει υψηλότερες μέσες τιμές από την ομάδα Ν = 78, εκτός από την κλίμακα Es, όπου εμφανίζει χαμηλότερες (όμως, όπως είναι φυσικό, η κλίμακα αυτή εκτιμάται αντίθετα από τις άλλες ερευνητικές κλίμακες). Στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση εμφανίζεται στις κλίμακες Es ( t = 1,934, Β.Ε = 112, p < 0,05), Dy της Εξάρτησης ( t = 2,501, B.E = 126, p < 0,014), SOC της Κοινωνικής Δυσπροσαρμογής ( t = 1,964, B.E = 126, p < 0,05), και της κλίμακας HOS της Εχθρότητας ( t = 3,288, B.E = 126, p < 0,002).
Στο Σχήμα 2 που ακολουθεί εμφανίζεται η διαγραμματική απεικόνιση των τιμών των ομάδων Ν = 78 & Ν = 50 της συγκριτικής μελέτης στις κλίμακες αξιοπιστίας, τις κλινικές και ερευνητικές κλίμακες της ψυχομετρικής δοκιμασίας ΜΜΡΙ.
Σχήμα 2
Πίνακας 7
Πολυπαραγοντική Ανάλυση (Logistic Regression Analysis) ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΟΣΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΑΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΟΣΟΥΣ ΑΠΕΒΙΩΣΑΝ
Εξαρτημένη Μεταβλητή: Έκβαση
(Απεβίωσαν=0, Ολοκλήρωσαν=1)
Ανεξάρτητες Μεταβλητές: Όλες οι κλίμακες του ΜΜΡΙ, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητικών – Ανάλυση σταθμισμένη (adjusted) ως προς το Φύλο, το Εκπαιδευτικό Επίπεδο και την Οικογενειακή Κατάσταση.
ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ
| 95,0% C.I. | ||||
| Odds Ratio | Lower | Upper | P | |
| L | 0,94 | 0,865 | 1,021 | |
| F | 1,054 | 0,986 | 1,127 | |
| K | 0,943 | 0,827 | 1,075 | |
| HS | 1,051 | 0,972 | 1,137 | |
| D | 0,95 | 0,869 | 1,038 | |
| HY | 1,004 | 0,921 | 1,094 | |
| PD | 0,995 | 0,922 | 1,075 | |
| MF | 0,958 | 0,902 | 1,017 | |
| PA | 0,952 | 0,891 | 1,018 | |
| PT | 0,947 | 0,819 | 1,095 | |
| SC | 1,027 | 0,923 | 1,142 | |
| MA | 1,022 | 0,951 | 1,099 | |
| SI | 1,06 | 0,942 | 1,193 | |
| Δύναμη του Εγώ | 1,094 | 1,006 | 1,19 | 0,037 |
| Αλκοολισμός | 1,03 | 0,956 | 1,11 | |
| Υποκειμενική κατάθλιψη | 1,066 | 0,971 | 1,17 | |
| Εξαρτητικότητα | 1,059 | 0,938 | 1,195 | |
| Κατάχρηση Ηρωίνης | 0,979 | 0,911 | 1,052 | |
| Κατάχρηση Ουσιών | 1,025 | 0,967 | 1,087 | |
| Κατάθλιψη | 0,934 | 0,831 | 1,049 | |
| Έκδηλο Άγχος | 1,01 | 0,873 | 1,168 | |
| Φτωχό Ηθικό | 0,944 | 0,817 | 1,09 | |
| Κοινωνική Δυσπροσαρμογή | 1,028 | 0,923 | 1,145 | |
| Εχθρότητα | 1,001 | 0,909 | 1,102 |
Η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης που ακολούθησε (Πίνακας 7), έδειξε πως σημαντικότερη μεταβλητή από όλες, που διαφοροποιεί τις δύο ομάδες ανεξάρτητα από την αλληλεπίδραση των μεταβλητών και ανεξάρτητα από την επίδραση του Φύλου, του Εκπαιδευτικού Επιπέδου και της Οικογενειακής κατάστασης των χρηστών, είναι η Δύναμη του Εγώ. Οι χρήστες που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα, είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλότερες τιμές στην κλίμακα της δύναμης του Εγώ από ό,τι όσοι χρήστες απεβίωσαν. Η μεταβλητή αυτή, διαχωρίζει, ουσιαστικά, τις δύο ομάδες.
Στον πίνακα Νο 8 εμφανίζονται συνολικά οι μέσες τιμές Τ και οι τυπικές αποκλίσεις των κλιμάκων του ΜΜΡΙ, που αφορούν τις ομάδες Ν = 107 και Ν = 50, καθώς και η στατιστική σύγκριση των μέσων τιμών των ομάδων μεταξύ τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 8
Σύγκριση Τιμών Τ της Ψυχομετρικής Δοκιμασίας ΜΜΡΙ μεταξύ των ατόμων που Διέκοψαν το Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και όσων Απεβίωσαν
| Κλίμακες ΜΜΡΙ
Κλ. Αξιοπιστίας |
Διέκοψαν Πρόγρ. Θ.Κ. Ν = 107
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
| L | 47,9 ± 11,6 | 45,5 ± 7,5 | NS |
| F | 63,7 ± 14,3 | 70,5 ± 16,9 | P < 0,01 |
| K | 45,3 ± 9,4 | 42,3 ± 8,4 | P < 0,05 |
| Κλινικές Κλίμακες | |||
| Hs | 69,5 ± 12,9 | 71,5 ± 13,6 | NS |
| D | 61,8 ± 11,8 | 63,4 ± 13,3 | NS |
| Hy | 65,1 ± 12,4 | 65,5 ± 13,0 | NS |
| Pd | 65,2 ± 9,9 | 65,8 ± 8,2 | NS |
| Mf | 48,5 ± 9,6 | 48,1 ± 10,2 | NS |
| Pa | 63,2 ± 11,5 | 66,7 ± 11,9 | NS |
| Pt | 62,6 ± 10,4 | 64,1 ± 9,6 | NS |
| Sc | 64,0 ± 12,3 | 69,3 ± 13,1 | P < 0,02 |
| Ma | 60,3 ± 9,1 | 63,1 ± 12,2 | NS |
| Si | 52,2 ± 9,0 | 56,1 ± 11,0 | P < 0,03 |
| Sum Κλ. Κλιμάκων | 612,9 ± 69,8 | 633,7 ± 71,7 | P < 0,10 |
Η στατιστική σύγκριση των κλιμάκων (κλινικών και αξιοπιστίας) μεταξύ των ομάδων Ν = 107 και Ν = 50, έδειξε διαφορές στατιστικά σημαντικές στις δύο από τις τρεις κλίμακες αξιοπιστίας και σε δύο από τις κλινικές κλίμακες του ΜΜΡΙ.
Οι στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις εμφανίζονται, στην κλίμακα F της Αξιοπιστίας ( t = 2,455, B.E = 155, p < 0,01), και στην κλίμακα Κ της Διόρθωσης ( t = 1,993, B.E = 155, p < 0,05) από τις κλίμακες αξιοπιστίας, καθώς και στην κλίμακα Sc της Σχιζοφρένειας ( t = 2,394, B.E = 155, p < 0,02), και την κλίμακα Si της Κοινωνικής Ενδοστρέφειας ( t = 2,159, B.E = 155, p < 0,03), από τις κλινικές κλίμακες.
Η σύγκριση των δύο αυτών ομάδων επεκτείνεται και με την εκτίμηση, στατιστική σύγκριση και αξιολόγηση των ερευνητικών κλιμάκων του ΜΜΡΙ που χρησιμοποιήθηκαν και παρουσιάζονται στον πίνακα Νο 9 που ακολουθεί.
ΠΙΝΑΚΑΣ 9
Σύγκριση Τιμών Τ των Ερευνητικών Κλιμάκων του ΜΜΡΙ μεταξύ των ατόμων που Διέκοψαν το Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και όσων Απεβίωσαν
|
Ερευνητικές Κλίμακες ΜΜΡΙ |
Διέκοψαν Πρόγρ. Θ.Κ. Ν = 107
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
|
34,4 ± 10,5 | 31,4 ± 10,9 |
NS |
| D1 | 63,5 ± 11,3 | 67,9 ± 11,2 | P < 0,028 |
| MacA | 71,0 ± 10,0 | 73,1 ± 8,9 | NS |
| Dy | 59,9 ± 8,7 | 62,1 ± 8,1 | NS |
| He | 75,1 ± 10,9 | 76,8 ± 9,7 | NS |
| DaS | 93,0 ± 14,3 | 91,9 ± 12,4 | NS |
| DEP | 60,9 ± 9,5 | 64,1 ± 9,5 | P < 0,05 |
| MAS | 61,3 ± 9,1 | 63,3 ± 9,4 | NS |
| MOR | 58,2 ± 8,8 | 60,3 ± 9,9 | NS |
| SOC | 52,4 ± 8,8 | 54,5 ± 10,3 | NS |
| HOS | 54,9 ± 9,9 | 59,4 ± 11,2 | P < 0,02 |
- Στην Es κλίμακα η ανυψωμένη τιμή δηλώνει μεγαλύτερη δύναμη του Εγώ.
Σε όλες τις ερευνητικές κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν, η ομάδα Ν = 50 εμφανίζει υψηλότερες μέσες τιμές από την ομάδα Ν = 107, εκτός από την κλίμακα Das και την κλίμακα Es, που εκτιμάται αντίθετα από τις άλλες ερευνητικές κλίμακες.
Στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση εμφανίζεται στις ερευνητικές κλίμακες DEP της Κατάθλιψης ( t = 1,936, B.E = 155, p < 0,05), καθώς επίσης και στις κλίμακες D1 της Υποκειμενικής Κατάθλιψης ( t = 2,233, B.E = 155, p < 0,028), και στην κλίμακα HOS της Εχθρότητας προς τους Άλλους ( t = 2,396, B.E = 155, p < 0,02).
Στο Σχήμα 3 που ακολουθεί εμφανίζεται η διαγραμματική απεικόνιση των τιμών των ομάδων Ν = 107 & Ν = 50 της συγκριτικής μελέτης στις κλίμακες αξιοπιστίας, τις κλινικές και ερευνητικές κλίμακες της ψυχομετρικής δοκιμασίας ΜΜΡΙ.
Σχήμα 3
Πίνακας 10
ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (Logistic Regression Analysis). ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΟΣΩΝ ΔΙΕΚΟΨΑΝ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΟΣΟΥΣ ΑΠΕΒΙΩΣΑΝ
Εξαρτημένη Μεταβλητή: Έκβαση
(Διέκοψαν = 0, Απεβίωσαν=1)
Ανεξάρτητες Μεταβλητές: Όλες οι κλίμακες του ΜΜΡΙ, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητικών – Ανάλυση σταθμισμένη (adjusted) ως προς το Φύλο, το Εκπαιδευτικό Επίπεδο και την Οικογενειακή Κατάσταση.
ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ
| 95,0% C.I. | ||||
| Odds Ratio | Lower | Upper | P | |
| L | 0,94 | 0,865 | 1,021 | |
| F | 1,054 | 0,986 | 1,127 | |
| K | 0,943 | 0,827 | 1,075 | |
| HS | 1,051 | 0,972 | 1,137 | |
| D | 0,95 | 0,869 | 1,038 | |
| HY | 1,004 | 0,921 | 1,094 | |
| PD | 0,995 | 0,922 | 1,075 | |
| MF | 0,958 | 0,902 | 1,017 | |
| PA | 0,952 | 0,891 | 1,018 | |
| PT | 0,947 | 0,819 | 1,095 | |
| SC | 1,027 | 0,923 | 1,142 | |
| MA | 1,022 | 0,951 | 1,099 | |
| SI | 1,06 | 0,942 | 1,193 | |
| Δύναμη του Εγώ | 1,094 | 1,006 | 1,19 | 0,037 |
| Αλκοολισμός | 1,03 | 0,956 | 1,11 | |
| Υποκειμενική κατάθλιψη | 1,066 | 0,971 | 1,17 | |
| Εξαρτητικότητα | 1,059 | 0,938 | 1,195 | |
| Κατάχρηση Ηρωίνης | 0,979 | 0,911 | 1,052 | |
| Κατάχρηση Ουσιών | 1,025 | 0,967 | 1,087 | |
| Κατάθλιψη | 0,934 | 0,831 | 1,049 | |
| Έκδηλο Άγχος | 1,01 | 0,873 | 1,168 | |
| Φτωχό Ηθικό | 0,944 | 0,817 | 1,09 | |
| Κοινωνική Δυσπροσαρμογή | 1,028 | 0,923 | 1,145 | |
| Εχθρότητα | 1,001 | 0,909 | 1,102 |
Η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης που ακολούθησε (Πίνακας 10), έδειξε πως σημαντικότερη μεταβλητή από όλες, που διαφοροποιεί τις δύο ομάδες ανεξάρτητα από την αλληλεπίδραση των μεταβλητών και ανεξάρτητα από την επίδραση του Φύλου, του Εκπαιδευτικού Επιπέδου και της Οικογενειακής κατάστασης των χρηστών, είναι η Κοινωνική Ενδοστρέφεια. Οι χρήστες που απεβίωσαν είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλότερες τιμές στην κλίμακα της Κοινωνικής Ενδοστρέφειας από ό,τι όσοι χρήστες διέκοψαν το πρόγραμμα. Η μεταβλητή αυτή, διαχωρίζει, ουσιαστικά, τις δύο ομάδες. Υπάρχουν επίσης τάσεις στην ίδια ομάδα, εκείνων που απεβίωσαν, για υψηλότερες τιμές στις κλίμακες «Υποκειμενικής Κατάθλιψης» και «Κοινωνικής Δυσπροσαρμογής», όμως οι τάσεις αυτές δεν είναι στατιστικά σημαντικές, και ενδεικτικά μόνον αναφέρονται, καθότι οι πολλές μεταβλητές που χρησιμοποιούμε ενέχουν τον κίνδυνο να αναδεικνύουν και ψευδώς θετικά στατιστικά σημαντικά ευρήματα ακόμη και στις σημαντικότητες p<0,05, πόσο μάλλον στις «τάσεις».
Στον πίνακα Νο 11 εμφανίζονται συνολικά οι μέσες τιμές Τ και οι τυπικές αποκλίσεις των κλιμάκων του ΜΜΡΙ, που αφορούν τις ομάδες Ν = 185 (του συνόλου των ζώντων) και Ν = 50, καθώς και η στατιστική σύγκριση των μέσων τιμών των δύο ομάδων μεταξύ τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 11
Σύγκριση Τιμών Τ της Ψυχομετρικής Δοκιμασίας ΜΜΡΙ μεταξύ του συνόλου των μελών που εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και των Αποθανόντων
| Κλίμακες ΜΜΡΙ
Κλ. Αξιοπιστίας |
Σύνολο μελών Θ.Κ. Ν = 185
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
| L | 48,3 ± 10,8 | 45,5 ± 7,5 | P < 0,05 |
| F | 62,2 ± 13,7 | 70,5 ± 16,9 | P < 0,002 |
| K | 45,8 ± 8,9 | 42,3 ± 8,4 | P < 0,01 |
| Κλινικές Κλίμακες | |||
| Hs | 67,7 ± 13,0 | 71,5 ± 13,6 | P < 0,10 |
| D | 63,0 ± 11,6 | 63,4 ± 13,3 | NS |
| Hy | 64,8 ± 11,8 | 65,5 ± 13,0 | NS |
| Pd | 65,8 ± 9,2 | 65,8 ± 8,2 | NS |
| Mf | 50,1 ± 10,1 | 48,1 ± 10,2 | NS |
| Pa | 63,4 ± 11,4 | 66,7 ± 11,9 | P < 0,10 |
| Pt | 62,7 ± 10,2 | 64,1 ± 9,6 | NS |
| Sc | 63,6 ± 12,4 | 69,3 ± 13,1 | P < 0,005 |
| Ma | 59,3 ± 9,6 | 63,1 ± 12,2 | P < 0,05 |
| Si | 52,1 ± 9,5 | 56,1 ± 11,0 | P < 0,02 |
| Sum Κλ. Κλιμάκων | 612,6 ± 70,0 | 633,7 ± 71,7 | P < 0,10 |
Η στατιστική σύγκριση των κλιμάκων (κλινικών και αξιοπιστίας) μεταξύ του συνόλου των ατόμων των δύο ομάδων Ν = 78 + 107 = 185 και Ν = 50, έδειξε διαφορές στατιστικά σημαντικές και στις τρεις κλίμακες αξιοπιστίας. Στην κλίμακα L του Ψεύδους ( t = 2,087, B.E = 233, p < 0,05), στην κλίμακα F της Αξιοπιστίας ( t = 3,206, B.E = 233, p < 0,002), και στην κλίμακα Κ της Διόρθωσης ( t = 2,569, B.E = 233, p < 0,01).
Στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση εμφανίζεται σε τρεις κλινικές κλίμακες, στην Sc της Σχιζοφρένειας ( t = 2,89, B.E = 233, p < 0,005), στην Ma της Υπομανίας ( t = 2,51, B.E = 233, p < 0,05), και στην κλίμακα Si της Κοινωνικής Ενδοστρέφειας ( t = 2,313, B.E = 233, p < 0,02).
Στον πίνακα Νο 12 εμφανίζονται συνολικά οι μέσες τιμές Τ και οι τυπικές αποκλίσεις των ερευνητικών κλιμάκων του ΜΜΡΙ, που αφορούν τις ομάδες Ν = 185 και Ν = 50, καθώς και η στατιστική σύγκριση των μέσων τιμών των δύο ομάδων μεταξύ τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 12.
Σύγκριση Τιμών Τ των Ερευνητικών Κλιμάκων του ΜΜΡΙ μεταξύ του συνόλου των μελών που εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα της Θεραπευτικής Κοινότητας και των Αποθανόντων
|
Ερευνητικές Κλίμακες ΜΜΡΙ |
Σύνολο μελών Θ.Κ. Ν = 185
Μέση τιμή & SD |
Απεβίωσαν
Ν = 50 Μέση τιμή & SD |
P |
| ¨ Es | 34,8 ± 11,2 | 31,4 ± 10,9 | NS |
| D1 | 63,9 ± 11,2 | 67,9 ± 11,2 | p < 0,03 |
| MacA | 70,5 ± 10,2 | 73,1 ± 8,9 | NS |
| Dy | 59,2 ± 9,0 | 62,1 ± 8,1 | p < 0,03 |
| He | 75,1 ± 10,8 | 76,8 ± 9,7 | NS |
| DaS | 93,2 ± 14,2 | 91,9 ± 12,4 | NS |
| DEP | 61,0 ± 9,5 | 64,1 ± 9,5 | P < 0,05 |
| MAS | 60,9 ± 9,1 | 63,3 ± 9,4 | NS |
| MOR | 57,9 ± 9,0 | 60,3 ± 9,9 | NS |
| SOC | 51,8 ± 9,3 | 54,5 ± 10,3 | NS |
| HOS | 54,2 ± 9,6 | 59,4 ± 11,2 | P < 0,01 |
- Στην Es κλίμακα η ανυψωμένη τιμή δηλώνει μεγαλύτερη δύναμη του Εγώ.
Σε όλες τις ερευνητικές κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν, η ομάδα Ν = 50 εμφανίζει υψηλότερες μέσες τιμές από την ομάδα του συνόλου Ν = 78 + 107 = 185, εκτός από την κλίμακα Das και την κλίμακα Es που εκτιμάται αντίθετα από τις άλλες ερευνητικές κλίμακες.
Στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση εμφανίζεται στην κλίμακα D1 της Υποκειμενικής Κατάθλιψης ( t = 2,178, B.E = 233, p < 0,03), στην κλίμακα Dy της Εξάρτησης ( t = 2,202, B.E = 233, p < 0,03), στην κλίμακα DEP της Κατάθλιψης (t = 2,026, B.E = 233, p < 0,05), και της κλίμακας HOS της Εχθρότητας προς τους Άλλους ( t = 2,980, B.E = 233, p < 0,01).
Πίνακας 13
ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (Logistic Regression Analysis). ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΟΣΩΝ ΑΠΕΒΙΩΣΑΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΕΑΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΑΝ Ή ΔΙΕΚΟΨΑΝ
Εξαρτημένη Μεταβλητή: Έκβαση
(Ζουν = 0, Απεβίωσαν=1)
Ανεξάρτητες Μεταβλητές: Όλες οι κλίμακες του ΜΜΡΙ, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητικών – Ανάλυση σταθμισμένη (adjusted) ως προς το Φύλο, το Εκπαιδευτικό Επίπεδο και την Οικογενειακή Κατάσταση.
ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ
| 95,0% C.I. | ||||
| Odds Ratio | Lower | Upper | P | |
| L | 0,94 | 0,865 | 1,021 | |
| F | 1,054 | 0,986 | 1,127 | |
| K | 0,943 | 0,827 | 1,075 | |
| HS | 1,051 | 0,972 | 1,137 | |
| D | 0,95 | 0,869 | 1,038 | |
| HY | 1,004 | 0,921 | 1,094 | |
| PD | 0,995 | 0,922 | 1,075 | |
| MF | 0,958 | 0,902 | 1,017 | |
| PA | 0,952 | 0,891 | 1,018 | |
| PT | 0,947 | 0,819 | 1,095 | |
| SC | 1,027 | 0,923 | 1,142 | |
| MA | 1,022 | 0,951 | 1,099 | |
| SI | 1,06 | 0,942 | 1,193 | |
| Δύναμη του Εγώ | 1,094 | 1,006 | 1,19 | 0,037 |
| Αλκοολισμός | 1,03 | 0,956 | 1,11 | |
| Υποκειμενική κατάθλιψη | 1,066 | 0,971 | 1,17 | |
| Εξαρτητικότητα | 1,059 | 0,938 | 1,195 | |
| Κατάχρηση Ηρωίνης | 0,979 | 0,911 | 1,052 | |
| Κατάχρηση Ουσιών | 1,025 | 0,967 | 1,087 | |
| Κατάθλιψη | 0,934 | 0,831 | 1,049 | |
| Έκδηλο Άγχος | 1,01 | 0,873 | 1,168 | |
| Φτωχό Ηθικό | 0,944 | 0,817 | 1,09 | |
| Κοινωνική Δυσπροσαρμογή | 1,028 | 0,923 | 1,145 | |
| Εχθρότητα | 1,001 | 0,909 | 1,102 |
Η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης που ακολούθησε (Πίνακας 13), έδειξε και εδώ πως σημαντικότερη μεταβλητή από όλες, που διαφοροποιεί τις δύο ομάδες ανεξάρτητα από την αλληλεπίδραση των μεταβλητών και ανεξάρτητα από την επίδραση του Φύλου, του Εκπαιδευτικού Επιπέδου και της Οικογενειακής κατάστασης των χρηστών, είναι η Κοινωνική Ενδοστρέφεια. Οι χρήστες που απεβίωσαν είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλότερες τιμές στην κλίμακα της Κοινωνικής Ενδοστρέφειας από ό,τι όσοι χρήστες επιβίωσαν, ανεξάρτητα από το αν συνέχισαν ή αν διέκοψαν το πρόγραμμα. Η μεταβλητή αυτή, διαχωρίζει, ουσιαστικά, τις δύο ομάδες. Υπάρχουν επίσης και εδώ οι τάσεις που είδαμε και πριν στην ίδια ομάδα, εκείνων που απεβίωσαν, για υψηλότερες τιμές στην κλίμακα «Υποκειμενικής Κατάθλιψης», όμως οι τάσεις αυτές δεν είναι στατιστικά σημαντικές, και ενδεικτικά μόνον αναφέρονται, καθότι οι πολλές μεταβλητές που χρησιμοποιούμε ενέχουν τον κίνδυνο να αναδεικνύουν και ψευδώς θετικά στατιστικά σημαντικά ευρήματα ακόμη και στις σημαντικότητες p<0,05, πόσο μάλλον στις «τάσεις».
Στο Σχήμα 4 που ακολουθεί εμφανίζεται η διαγραμματική απεικόνιση των τιμών των ομάδων Ν = 185 & Ν = 50 της συγκριτικής μελέτης στις κλίμακες αξιοπιστίας, τις κλινικές και ερευνητικές κλίμακες της ψυχομετρικής δοκιμασίας ΜΜΡΙ.
Σχήμα 4
ΣΥΖΗΤΗΣΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σχετικά με τα στοιχεία που αφορούν την ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών, καθώς και την ουσία έναρξης της χρήσης, ενώ δεν εμφανίζεται κάποια στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των τριών ομάδων, εντούτοις εντοπίζεται ένα ενδιαφέρον εύρημα σχετικά με την ουσία έναρξης της χρήσης, που εμφανίζει και στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων Ν = 50 των αποθανόντων και του συνόλου των ζώντων των δύο άλλων ομάδων Ν = 185.
Το εύρημα αφορά την ποσοστιαία μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών από την ομάδα των αποθανόντων Ν = 50, σε σχέση με το σύνολο των ζώντων ατόμων Ν = 185, καθώς και την υπερδιπλάσια αναλογία, της χρήσης ηρωίνης ως ουσία έναρξης, και τη μικρή ποσοστιαία αναλογία της χρήσης της κάνναβης.
Τα άτομα που αποβιώνουν εξαιτίας της υπερβολικής δόσης στη χρήση ή παράγοντες που συνδέονται με τη χρήση όπως, μολυσματικές ασθένειες, αυτοκτονία, ατυχήματα AIDS, έχουν αναπτύξει και διαμορφώσει τη δομή προσωπικότητας που συμβάλλει στην εν λόγω αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, που οδηγεί τελικά στο θάνατο.
Η δομή της προσωπικότητας των ατόμων αυτών, που οι περισσότερες κλινικές κλίμακες έχουν τιμές μεταξύ του Τ = 60 και Τ = 70 και ιδιαίτερα οι κλίμακες Pa και Sc που σχηματίζουν το «ψυχωτικό V» και γενικότερα οι ανυψώσεις των ψυχωτικών κλιμάκων και της κλίμακας Hs που δείχνει την ύπαρξη και σωματικών ενοχλημάτων ψυχολογικής αιτιολογίας, είναι ενδεικτικά της εμφάνισης συννοσηρότητας, με την εξάρτηση από παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες, που ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για την τραγική κατάληξη της εξαρτητικής συμπεριφοράς.
Η σύγκριση των διαγραμμάτων της προσωπικότητας μεταξύ της ομάδας των ζώντων και της ομάδας των αποθανόντων έδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές στα εξής:
Στις κλίμακες αξιοπιστίας: F, K. Υποδεικνύει εντονότερη αμυντική στάση, «κραυγή για βοήθεια», έντονη ετοιμότητα για διασχιστικές συμπεριφορές και κακή λειτουργικότητα των μηχανισμών άμυνας στους αποθανόντες.
Στις κλινικές κλίμακες Hs, Hy, Pd, Pa, Pt,Sc, Ma, Si και SUM κλινικών κλιμάκων. Υποδεικνύει ετοιμότητα για εκδραμάτιση διασχιστικού τύπου και αυτοκτονικές συμπεριφορές, καθώς και επιβάρυνση στην κριτική ικανότητα και την αίσθηση της επικινδυνότητας της συμπεριφοράς.
Στις ερευνητικές κλίμακες Es, D1, Dy, DEP, MASκαι HOS υποδεικνύει κακή λειτουργικότητα των μηχανισμών άμυνας, αυξημένη καταθλιπτική διάθεση, περισσότερο έκδηλο άγχος και εντονότερη κοινωνική ενδοστρέφεια και εκδήλωση εχθρότητας προς το κοινωνικό περιβάλλον.
Η ψυχομετρική δοκιμασία προσωπικότητας ΜΜΡΙ που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα ερευνητική μελέτη, εμφανίζει μια άλλη διάσταση στη χρήση του ψυχομετρικού οργάνου, ως προγνωστικού εργαλείου μέτρησης της επικινδυνότητας, της εν δυνάμει αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς του χρήστη παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Τα συμπεράσματα που εξάγονται από τη συγκριτική μελέτη, με βάση την ψυχομετρική δοκιμασία προσωπικότητας ΜΜΡΙ, ανοίγουν ένα νέο πεδίο έρευνας, που έχει ως αντικείμενο μελέτης, τα στοιχεία που απαρτίζουν τη δομή της προσωπικότητας του εξαρτημένου χρήστη, ως αιτιολογικού παράγοντα, που συμβάλλει στη δυνητικά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά από τη χρήση παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών. Η περαιτέρω διεξοδική μελέτη και έρευνα της δομής της προσωπικότητας του εξαρτημένου, αποτελεί πλέον ένα σημαντικό παράγοντα για την πολιτική αντιμετώπισης της τοξικοεξάρτησης και της δυνητικά αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.
Η μελέτη, αξιολόγηση και σύσταση θεραπευτικών προγραμμάτων με στόχο την εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση των ατόμων που εμφανίζουν συννοσηρότητα, θεωρείται πλέον επιβεβλημένη ανάγκη σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης της τοξικοεξάρτησης, με βάση τα αποτελέσματα της παρούσας συγκριτικής μελέτης.
Η τακτική της υποβολής στη διερεύνηση της δομής της προσωπικότητας του εξαρτημένου χρήστη με την ψυχομετρική δοκιμασία ΜΜΡΙ ή άλλου αντίστοιχου ψυχομετρικού οργάνου διερεύνησης των στοιχείων που απαρτίζουν τη δομή της προσωπικότητας των εξαρτημένων, μπορεί να προσφέρει στη θεραπευτική τακτική μια άλλη διάσταση πλέον, που προσανατολίζεται στην πρόληψη του θανάτου, από τη δυνητικά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά του εξαρτημένου και μπορεί να καθορίσει την εξατομικευμένη θεραπευτική τακτική, σε κατάλληλα οργανωμένες και στελεχωμένες δομές θεραπευτικής αντιμετώπισης των ατόμων αυτών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Belding MA, Igychi MY, Morral AR, Husband SD. (1998)
MMPI profiles of opiate addicts: predicting response to treatment, Pers Assess, 1998 Apr; 70: 324-39.
Bradizza MC. and Stastewitz (1997)
Integrating Substance Abuse treatment for the Seriously Mentally ill into Inpatient Psychiatric treatment, Journal of Substance Abuse Treatment, Vol 14, Nr 2, 103-111.
Craig RJ. and Olson R. (1992)
MMPI subtypes for cocaine abusers, Am. J. Alcohol Abuse, 18(2): 197-205.
Craig RJ. (1984)
Can personality tests predict treatment dropouts?, Int. J. Addict, 19(6): 665-74.
Donovan JM, Soldz S, Kelley HF, Penk WE. (1998)
Four addictions: The MMPI and discriminant function analysis, Addict Dis., 1998, 17 (2): 41-55.
Gilmore JD, Lash SJ, Foster MA, Blosser SL. (2001)
Adherence to substance abuse treatment: clinical utility of two MMPI-2 scales, J. Pers. Assess., 77(3): 524-40.
Hser YI, Hoffman V, Grella CE, Anglin MD. (2001)
A 33-year follow-up of narcotics addicts, Arch. Gen. Psychiatry, 58(5): 503-8.
Iwashige T, Myojin T, Ohi K, Shibasaki M, Atsukawa R. (1997)
Effects of a rehabilitation program for alcoholic inpatients based on the MMPI, Nihon Arukoru Yakubutsu Igakkai Zasshi, 32(6): 548-57. (Article in Japanese).
Kokkevi A. and Stefanis C. (1995)
Drug abuse and Psychiatric Comorbidity, Comprehensive Psychiatry, 36(5): 329-337.
Kozlov AA and Buzina TS. (1999)
The psychological characteristics of patients with drug addiction, Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova, 1999; 99(10): 14-9.
Laqueille X, Poirier MF, Jalfre V, Bourdel MC, Willard D, Olie JP. (2001)
Predictive factors of response to buprenorphine in the substitutive treatment of heroin addicts. Results of a multicenter study of 73 patients, Presse Med., 30(32): 1581-5. (Article in French).
Marshall LL. and Roiger RJ. (1996)
Substance user MMPI-2 profiles: predicting failure in completing treatment, Subst. Use Misuse, 31(2): 197-206.
Miles DR, Svikis DS, Kulstad JL. and Haug NA. (2001)
Psychopathology in pregnant drug-depended women with and without comorbid alcohol dependence, Alcohol Clin. Exp. Res, 25 (7): 1012-7.
Sanchez Huesca R, Guisa Cruz VM, Cedillo Conzalez A, Pascual Blanco Y. (2002)
Personality profile among cocaine users, Actas Esp. Psiquiatr., 30(2): 91-8. (Article in Spanish).
Smith SR and Hilsenroth MJ. (2001)
Discriminative validity of the MacAndrew Alcoholism Scale with Cluster B personality disorders, J Clin Psychol, 2001 Jun; 57(6): 801-13.
Schweizer E, Rickels K, De Martinis N, Case G, Garcia – Espana F. (1998)
The effect of personality on withdrawal severity and taper outcome in benzodiazepine dependent patients, Psychol Med, 1998 May; 28(3): 713-20.
Szczepanska L. (2001)
Analysis of psychopathological symptoms in patients dependent on “Polish heroin”, treated in the detoxification unit, Przegl. Lek., 58(4): 281-6. (Article in Polish).
Tran GQ, Bux DA, Haug NA, Stitzer ML, Svikis DS. (2001)
MMPI-2 typology of pregnant drug-dependent women in treatment, Psychol. Assess. 13(3): 336-346.
Williams JH, Wellman NA, Rawlins JN. (1996)
Cannabis use correlates with schizotypy in healthy people, Addiction, 91(6): 869-77.
Wong JL. and Besett TM. (1999)
Sex differences on the MMPI-2 substance abuse scales in psychiatric inpatients, Psychol. Rep, 84(2): 582-4.
Ζλατάνος Δ. (2001)
Επανεκτίμηση (follow-up) πρώην χρηστών παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών. Συγκριτική μελέτη. Τετράδια Ψυχιατρικής, 76-77: 56-70 & 80-82.
Ζλατάνος Δ. (2004)
Εκτίμηση ψυχολογικών παραγόντων στη χρήση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών. Διδακτορική Διατριβή, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα.
Ζλατάνος Δ, Δαμίγος Δ, Υφαντής Θ, Γκιουζέπας Ι, Ρογκότης Χ, Μαυρέας Β. (2008)
Εκτίμηση ψυχολογικών παραγόντων προσωπικότητας σε σχέση με την ολοκλήρωση ή εγκατάλειψη του θεραπευτικού προγράμματος ψυχολογικής απεξάρτησης, Εξαρτήσεις, 13: 56-70.
